Lirim DULLOVI dhe Besim ILJAZI
Në këtë intervistë ekskluzive për gazetën KOHA, kryetari i PDSH-së Menduh Thaçi, përveç dekorimimit nga Presidenti i Kosovës, flet edhe për fushatën parazgjedhore, ofertën e partisë së tij për shqiptarët si dhe si e sheh ardhmërinë e shtetit. Ai mes tjerash thekson se, pa ndryshimin e emrit, Maqedonia nuk mund të bëhet pjesë e BE-së dhe NATO-s, ndërsa potencon se maqedonasit këtë duhet ta kuptojnë sa më parë… Thaçi flet edhe për aferën e përgjimeve, rastin e Kumanovës, si dhe problematika të tjera…
KOHA: Z. Thaçi edhe Ju ishit në mesin e 118 të dekoruarve nga Presidenti i Kosovës. Si e përjetuat këtë dekorim?
THAÇI: Jo fort personale dhe jo fort partiake. Jo që kisha dëshirë, por ashtu është, dekorim për shqiptarët. Lufta dhe çlirimi i Kosovës, ne që jemi ma në moshë e dimë se ka filluar dhe ka përfunduar në mesin e shqiptarëve të Maqedonisë, mos të përmendi ndonjë qytet, Tetova ose Shkupi. Fillimet e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës janë bërë në Maqedoni, në vitin 1993-94. Mburoja politike gjatë kohës kur ne ishim në pushtet, gjatë vitit 1998-99, gjatë bombardimeve të NATO-s ka qenë në Tetovë, dhe sigurisht të gjithë opinionit i kujtohet hyrja në Tetovë me simbolikën e helikopterit të presidentit të tanishëm të Kosovës, atëherë drejtuesit të luftës, Hashim Thaçi, është bërë prej Tetovës, së bashku me z. Arbër Xhaferi, dhe më duket se edhe Ernad Fejzullahu ka qenë me ta në helikopter. Tash të rinjtë kur më shohin, më pyesin: “Po ti pse nuk ishe në helikopter? Ju them: “Dikush duhet të rri në shtëpi, nuk shkojnë të gjithë njerëzit atje”. Kjo simbolikë, shumë e mirë për gjeneratat e reja, se ja vlen sakrifica për çështjen kombëtare, simbolikë shumë e mirë e aktualitetit të tanishëm, që mos të habiten me shumë terme qesharake në kombin politik kosovar, tetovar, gjakovar. Kjo është një vulë se të gjithë jemi shqiptar dhe se kur kombi është në pozicione të rënda dhe të vështira, të gjithë jemi bashkë. Edhe simbolika e Hashimit kur në vitin 1994 e kam takuar në Tiranë, gatishmëria e tij dhe e gjeneratës tonë që e dhanë jetën për këtë ide, tash përfundon poashtu me një simbolikë të mirë, të shkëlqyeshme, perfekte të gjeneratave. Hashim Thaçi është President i Republikës së Kosovës, dhe nuk është me rëndësi emri, a është Hashim apo dikush tjetër, por është me rëndësi simbolika e kësaj rezistence që rezulton edhe me një fakt racional politik, se ai njeri është President, është përfaqësuesi i një gjenerate. E kam pa se ka patur edhe komente të tjera… Prej 200 vetave, njëri dikend nuk e do, ai nuk e do këtë apo atë, por nuk mund ashtu të sillen. Hashim Thaçi është president i Kosovës. Nuk mendoj se kjo ka ndonjë tentim për ta lënë dikënd anash, mirëpo megjithatë duhen disa vërtetime të historisë në momente të caktuara….
KOHA: Kur jemi te konflikti, Lufta e Kosovës, a e keni parasysh ju gjatë fushatave që i bëni, se një pjesë bukur e madhe e votuesve nuk e kanë përjetuar atë periudhë, dhe nga ana tjetër, është e vetmja periudhë që e keni patur një mandat katërvjeçar 98-2002, respektivisht edhe ai nuk paska qenë komplet…?
THAÇI: Unë mendoj se ajo ka qenë faza më e suksesshme e historisë së re të shqiptarëve të Maqedonisë, ku një parti demonstroi kapacitete të forta të pushtetit, që nënkupton pushteti i popullit shqiptar, jo pushteti i individit, dhe ne atëherë u treguam shumë të vlefshëm dhe të rëndësishëm, jo vetëm për Kosovën, por edhe për armiqtë tanë, për serbët, për Serbinë, shërbimet sekrete të tyre, për klanet mafioze të Serbisë, dhe të mbash Hashim Thaçin dhe drejtuesit e tjerë të luftës këtu, dhe të mos ndodhë asnjë ekces dhe asnjë incident…
KOHA: Dhe pikërisht është koha kur u dogj ambasada e SHBA-ve dhe nga ana tjetër u stacionua baza e NATO-s për të çliruar Kosovën…
THAÇI: Logjistika e futjes së NATO-s dhe shumë bukur që u përmend edhe ky fakt, edhe tash ata që e dogjën ambasadën, po i shoh nëpër televizione si kandidatë të moderuar, të mirë, kishe do të bëjmë diçka me shqiptarët, ndërsa ne kur flasim, thonë jo ore nuk bëjnë këta, se këta vetëm mundohen të na mashtrojnë, nuk janë këta që duan relacione të mira me shqiptarët. Na kanë komentuar se jemi me këta ose me ata. Me rëndësi është që të flitet e vërteta sa do që në momente të caktuara mund të jetë e vërteta e hidhur…
KOHA: Z. Thaçi, të kthehemi në realitetin e tanishëm politik. Përgjimet e publikuara tronditën skenën politike dhe sollën deri te Marrëveshja e Përzhinos, respektivisht deri në formimin e Prokurorisë Speciale dhe mbajtjen e zgjedhjeve. Si e shihni këtë proces dhe si do t’i komentoni gjithë këtë zhvillime që sollën deri tek zgjedhjet?
THAÇI: Ju e dini, kur dolën këto gjëra në fillim në opinion, sjellja ime dukej pak si paradoksale, një opozitar i fortë që është shumë i lumtur dhe qeshet me këto gjëra. A e dini se pse unë qeshem? Sepse këta që bërtasin se ja çka na kanë bërë, janë xhelati i vërtetë që mi kanë bërë të njëjtat gjëra mua dhe partisë sime, ndoshta edhe më shumë. Ne i kemi edhe faktet e dosjes sime personale, por edhe fakte të tjera se opozita e tanishme maqedonase kështu ka vepruar, dhe mendoj se “mirë që ndodhi kjo, të mbushen me mend edhe ata”. Të gjithë maqedonasit duhet të mbushen me mend. Nëse ty të vjen mirë kur shkelen të drejtat e një individi apo një kombi tjetër, po të jesh racional, duhet ta dish se ajo do të përfundojë te ti. Nëse tolerohet sistemi diktatorial të veprojë, ose sistemi që nuk respekton shtetin ligjor, ajo përfundon edhe te ti.
KOHA: Sipas informatave tuaja, si erdhi deri tek kjo aferë e daljes së këtyre të dhënave? Sigurisht pajtoheni edhe Ju se ato janë bërë në kuadër të sigurimit të shtetit, mirëpo ka dy teori. Njëra e opozitës që thotë se e ka bërë pushteti, ndërsa pushteti arsyetohet se-jo njerëz të tjerë, do të thotë të paautorizuar. A keni teori që ju e besoni, cila është e vërteta?
THAÇI: Në tavolinën e bisedimeve të liderëve në fillim unë e kam thënë direkt: keni përgjuar, nuk diskutohet. I kam thënë edhe Zaevit, juve ju bën mirë se ndoshta keni patur konsensus që ti përzieni shqiptarët, se shqiptarët e prishin shtetin. Ku e kam fjalën, e nuk e di sa jam i qartë, kur toleron një milimetër të shkelet e drejta, të jesh i sigurt se përfundon te ti ajo. Tolerancë nuk duhet të ketë që të shkelet ligji në raport me të drejtat individuale dhe kolektive. Por pastaj, kjo çështja e përgjimeve asnjëherë nuk do të verifikohet, sepse është shumë e kombinuar. Tash përgjojnë këta këtu, por përgjojnë edhe ata të mëdhenjtë, nuk diskutohet. Dhe në fillim, njerëzit filluan të shqetësohen. 20.000 njerëz janë përgjuar. Unë ju thoja, rrini rehat se këtu janë përgjuar 10 ose 15 njerëz, por kur ata flasin me njerëz të tjerë, numri rritet në 2000 ose 3000 dhe nuk diskutohet se dikush e kontrollon këtë sistem. Këtë sistem e kontrollon vet ai që e ka pushtetin në botë dhe kjo çështje nuk bëhet asnjëherë kredibile, se në këto përgjime ka sistem të montazhave që ta heq një llaf prej aty dhe ajo del katastrofalisht…
KOHA: Edhe ju ishit pjesë e përgjimeve, si u ndjetë kur e dëgjuat veten?
THAÇI: E kam ditur dhe kam qenë i informuar me kohë se cila pjesë do të nxirret nga ana e opozitës. Sigurisht, unë kam qenë jashtëzakonisht i kujdesshëm dhe nuk mund të sillem me hipokrizi para njerëzve. Njerëzit e dinë se unë nuk kam vetëm një telefon. Ndoshta kam 20 apo 30, e nuk jam i sodit që dikush mundet aq lehtë të më përgjojë. Ka edhe një çështje tjetër. Kur ti i nxjerr gjërat jashtë kontekstit, ato mund të duken shokante, mirëpo duhet të analizohen brenda kontekstit. Për shembull, edhe ai përgjimi im, kur ja bëj këtij, e atij, e atij se do të shkoj deri në fund. Shikoni, është momenti kur PDSH-së ja dogji shpirtin opozita maqedonase, dhe janë zgjedhjet lokale të vitit 2013. Merreni në ueb sajt dhe shihni rezultatet, mos të kishte vepruar opozita maqedonase ashtu, që na e nguli thikën pas shpine, e prishi koalicionin teknik, e futi Rufi Osmanin…
KOHA: Pse e bëri atë opozita atëherë? Cili ka qenë interesi?
THAÇI: Nuk na duan ata. Tash edhe janë qetësuar. Ata e llogarisin PDSH-në si armik të ish-komunizmit, sepse PDSH ka qenë viktimë e atij sistemi…
KOHA: U themelua Prokuroria Speciale. Jo ka akuza, kundërakuza, se kujt në realitet po i shërben, por neve na intereson, se ku e shihni fundin e Prokurorisë Speciale, a do të nxjerr në dritë diçka apo jo?
THAÇI: Ka shumë spekulime të të gjitha palëve. Kur isha në Prokurori speciale, kur dola jashtë thash se mos flisni politikë se gjyqësia funksionon. E para, Prokuroria është palë në proces. Njerëzit keqkuptojnë se Prokuroria vendos, çka thotë Prokuroria është e saktë. Nuk është ashtu. Prokuroria është palë. Njëra palë është Prokuroria, pala tjetër është i akuzuari me avokatin e vet. Gjyqi është ai që jep vendimin. Gjyqi është në kontroll të të dy partive, edhe VMRO-së edhe BDI-së. Unë mendoj se nuk bëjmë asgjë me Prokurorinë Speciale, nëse ne sistemin e drejtësisë nuk e reformojmë në atë mënyrë si bashkësia ndërkombëtare po e reformon në Shqipëri. Kjo është e rëndësishme, çështja e Prokurorisë Speciale, por për ne shqiptarët, më të rëndësishme janë këto proceset e mëdha që janë dënuar njerëzit me burg të përjetshëm. Për shembull, unë nuk bëj asnjë farë marketingu, kam informata të sakta, qind për qind prej bashkësisë ndërkombëtare, prej sistemit brenda në gjyqësi, jo për të gjithë, por për disa prej tyre, që janë marrë në qafë…
KOHA: E keni fjalën për këto procese, si Monstra, Sopoti…?
THAÇI: Po, po …
KOHA: Edhe Zaevi paraprakisht doli me paralajmërim se do t’i publikojë, por u tërhoq. A keni, ju ndonjë informatë…?
THAÇI: Nuk ka. Do t’i kishte publikuar po t’i kishte patur. Por nuk kemi nevojë t’i publikojmë. Në momentin kur shohim se sistemi gjyqësor komandohet nga pushteti, në mënyrë të automatizuar e kemi të qartë se ai sistem nuk është funksional. Unë mendoj se me ndryshimin e situatës pas zgjedhjeve, me ardhjen e një qeverie reformatore, ne duhet të gjejmë një institucion kredibil të besueshëm…
KOHA: Z. Thaçi, meqë jemi në fushatë zgjedhore, cila është oferta e PDSH-së në këto zgjedhje?
THAÇI: Ne vazhdojmë të jemi këmbëngulës. Herë pas here dukemi radikal. Ne themi që problemi i shqiptarëve në Maqedoni duhet të zgjidhet në aspektin kolektiv. Shqiptarët duhet t’i realizojnë të drejtat kolektive. Me Kushtetutë dhe me ligj, jo me të drejta individuale. Me një fjalë, siç i kanë realizuar të gjithë popujt në Evropë që nuk janë shumicë në shtetet e veta, edhe ne e kërkojmë atë…
KOHA: A nënkupton kjo edhe ndryshime kushtetuese?
THAÇI: Pa dyshim…
KOHA: Po Marrëveshja e Ohrit?
THAÇI: Marrëveshja e Ohrit mund ti ketë të gjitha të këqijat, por ka një të mirë. Fryma e Marrëveshjes së Ohrit është metodologjia e punës që ne duhet të punojmë. Mirëpo, Marrëveshja e Ohrit, tash më 15 vjet, tregoi se nuk mund të realizohet. Me fajin e kujt? Po ta them këtë, prapë do të thonë se flet partiakisht. Kjo u tregua racionalisht se nuk funksionon. Ne duhet në Kushtetutë t’i ndërrojmë disa gjëra shumë të thjeshta. Mos të shkruhet “ata që janë mbi 20 për qind”, por të shkruhet “shqiptarë”. Kjo nëse bëhet, atëherë është e qartë se ky shtet, të gjitha vendimet nëpërmjet të një sistemi juridiko-kushtetues të ndryshuar duhet ti sjellë nëpërmjet vetes së dytë, shqiptarë – maqedonas…
KOHA: Supozojmë tash se PDSH-ja fiton në këto zgjedhje, ja Ju keni kërkuar 20 deputetë. Ç’ka bën Menduh Thaçi me 20 deputetë më 11 dhjetor, në fakt më 12 dhjetor?
THAÇI: Unë preferoj që ne të fitojmë një votë më shumë. Po të fitojmë 20 deputetë, e para që do të bëj, po të më thirr Gruevski ose Zaevi se duhet të bëjmë Qeveri, do t’ua mbyllë telefonin. Ua mbylli kështu me të kuqe. Dhe, rruga e ime e 20 deputetëve të nesërmen është Ali Ahmeti, që është opozitari, konsensus me atë për këtë platformë. Më pastaj edhe me të tjerët. Më pastaj Bashkësia ndërkombëtare dhe më pastaj hapja e telefonit cilitdo që të jenë pretendent për ta bërë qeverinë, VMRO-së ose LSDM-së, dhe nisja e bisedimeve me partnerin e mundshëm maqedonas në prezencë të faktorit ndërkombëtar. Pse? Parakushti i fillimit të bisedimeve është caktimi i datës dhe i orës kur Parlamenti i Maqedonisë do të votojë ndërrimin e emrit dhe kompromisin me Greqinë, për t’u bërë anëtarë të NATO-s. Pa ndodhur kjo, nuk do të takohem…
KOHA: Realisht, nuk është problemi vetëm te pala maqedonase për punën e emrit…
THAÇI: Ku? Te Greqia?
KOHA: Po është edhe tek mosgatishmëria. Edhe gjatë përgjimeve që i nxorën, nga funksionarët e VMRO-së shihej që Kryeministri me Sasho Mijallkovin kishin gatishmëri t’i hyjnë këtij procesi…
THAÇI: Po, por ama gatishmëri manipulative. Maqedonasit duhet ta kuptojnë. Po nuk e kuptojnë, duhet ta përkthejnë këtë intervistë. A e di si zgjidhet problemi me Greqinë? Si do të thotë Greqia, ashtu do të bëjmë. Maqedonasit kanë krijuar një huti tek populli i vet, se ne do të bëjmë bisedime me Greqinë. Nuk ka bisedime. Ashtu si kërkon Greqia, ashtu duhet ta sjellin vendimin, sepse Greqia është në NATO dhe në Unionin Evropian. Maqedonia nuk ka problem me Greqinë. Maqedonia ka problem me NATO-n dhe me Unionin Evropian. Dhe, kjo është politikë e dhimbshme, jam i vetëdijshëm…
KOHA: Shumë e dhimbshme për maqedonasit…
THAÇI: Po, po. Por, a lehtë e pati Vuçiçi t’ja jep dorën Hashim Thaçit dhe të rrijë 24 orë në Bruksel me Hashim Thaçin? A lehtë e pati Hashim Thaçi t’i japë dorën Vuçiçit, zëvendës i Sheshelit, që kanë bërë krime mbi popullin e tij? A e ka lehtë Serbia ta kapërdijë atë? U thuhet patjetër ta pranoni pavarësinë e Kosovës. Kush janë këta, maqedonasit? Kush janë këta me sjellje të papërgjegjshme? Në mënyrë të papërgjegjshme sillen shumë. Për ne lehtë të pranojmë të na maltretojnë qe 26 vjet? Se hajde të bëhemi bashkë, se kemi filluar gjuhën shqipe ta mësojmë… Çka më kërcet, gjuhën shqipe a e mësojnë, partitë maqedonase paret le të na japin, paret e shtetit, interesin ta ndajmë dhe kjo patjetër t’u thuhet në një forcë politike shqiptare që i fiton zgjedhjet. Po të jetë kjo PDSH, do t’u thotë thejeni qafën, asnjë send nuk bëhet hiq. Pa u bë kjo, nuk duam të bisedojmë. Ne, po mos të jetë NATO dhe Unioni Evropian, ne nuk duam të jetojmë në Maqedoni, dakord? Nuk duam të jetojmë në Maqedoni. Ose duam të bashkohemi me Shqipërinë, ose me Kosovën. Nuk është ky radikalizëm. Kjo është politika racionale. Nuk pajtoheni, nuk ka problem…
KOHA: Rasti i Kumanovës. Ç’ka keni ju informacion për atë ngjarje atje? Ç’ka ndodhi atje? Po ju pyes, sepse në periudhën kur ishit në pushtet ndodhi rasti i Brodecit. A kanë ngjashmëri këto dy raste? Edhe atëherë nuk u morr vesh kush qëndronte prapa, as tani, ka shumë të panjohura. Ç’ka thonë informatat tuaja?
THAÇI: Brodeci me Kumanovën nuk kanë asnjëfarë ngjashmërie, qoftë të akterëve, qoftë të kontekstit kohor, qoftë edhe të përmasave të dëmit. Përmasat e Kumanovës janë me dhjetëra e dhjetëra herë më të mëdha se ato të Brodecit. Kanë vra, kanë bërë dëmet që janë shkaktuar. Aspekti i kontekstit kohor është se Brodeci ndodhi hapur në momente kur duhej të njihej pavarësia e Kosovës dhe Kryeministri i Kosovës serbëve në Bruksel u tha: Ju e keni bërë atë. Ju i keni dërguar armët atje, dhe e treta, kush qëndronte pas, po BDI ishte e përzier. Kishin dëshirë ata që të përsërisin filmin e vitit 2001, por nuk arritën se akterët ishin të deklasuar kriminelë ordinerë të dorës së parë, të dënuar dikush katër vjet, dikush dy a tre vjet për vjedhje e plaçkitje të pompave të benzinës. Ishin njerëz që njihen. Në Kumanovë ishin komandantët e Zonës së Karadakut të vitit 2001, me emër dhe mbiemër, të cilët e kanë drejtuar rezistencën e vitit 2001 në Zonën e Kumanovës. Njerëz të BDI-së dhe Ali Ahmetit.
KOHA Z. Thaçi ç’ka pritni pas 11 dhjetorit. Më 12 dhjetor, a do të ndodhin çudira?
Jo, çudira jo, por nëse ndodhë ndryshimi, do të fillojë faza e mirë për qytetarët në Maqedoni, por edhe për shqiptarët. Por ai ndryshim nuk do të jetë i lehtë. Nuk dua të jem shumë folklorik, apo euforik. Nëse ndodhë ndryshimi, me datë 12 do të fillojë puna e rëndë dhe e mundimshme për t’i realizuar këto premtime që i kemi dhënë para njerëzve…. Ndryshimi do të jetë i prekshëm dhe i dukshëm, kur pas zgjedhjeve do të publikohet se sot filan datën partitë partnere që pretendojnë ta bëjnë qeverinë u morën vesh se me 12 mars, për shembull Parlamenti do të mbajë mbledhje dhe do të mbyllë çështjen e kontestit që e ka me Greqinë. Ky do të ishte ndryshimi i vërtetë, ndryshimi i madh. Pa i lënë pas dore këto. Dikush mund të më thotë, të jetë ironik. Po na ke lodhë me këtë platformën, tash e bëre këtë punën e NATO-s. Nuk ka kuptim kjo platformë pa NATO-n. Po nuk hyjmë në NATO, ja platformë që ta ndash Maqedoninë. Kjo do të ishte përgjigjja e njerëzve racional dhe besoj, jam optimist.
THAÇI: PRAPA PARTIVE TË VOGLA QËNDROJNË MAQEDONASIT
KOHA: Si e shpjegoni shpërndarjen e votës shqiptare që do të ndodhë në këto zgjedhje?
THAÇI: Na e bëjnë të tjerët. Maqedonasit. Ky është projekti i radhës… Më vjen keq. Nuk duhet të preket askush. Ndoshta dikush ka vetëdije në këtë projekt, prej këtyre partive të vogla. Por ju jeni dëshmitar se ky film luan pandërprerë. Përgatitet një palë zgjedhje opozita ta mund BDI-në, del një parti. Zgjedhjet tjera, prapë një parti. Kjo racionalisht është kundër opozitës shqiptare. Mendoj unë. Ndoshta ata mund të thonë…, por racionalisht është kundër opozitës shqiptare dhe racionalisht e parandalon fitoren e vërtetë të opozitës shqiptare. Unë e kam thënë se nuk kemi të drejtë askujt t’ia ndalojmë të merret me politikë, të angazhohet, dhe ajo është vlerë e demokracisë, por racionalisht këta i shërbejnë maqedonasve…
© Gazeta KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.