Lideri i partisë më të madhe opozitare maqedonase – VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski në intervistë ekskluzive për gazetën KOHA thotë se ai dhe partia e tij do të mbështesni heqjen e referencës “20 për qind” për gjuhën shqipe nga të gjitha aktet normative të vendit. Ai, po ashtu thotë se është edhe për rihetim të të gjitha rasteve gjyqësore që nuk kanë vendim të plotfuqishëm gjyqësor, ndërsa kërkon edhe rihetim të rastit “Një euro për Vicen, një për Kishën”, si dhe për faljen e Zaevit nga Cërvenkovski për rastin “Kosmos”. Në intervistë, Mickoski flet edhe për dështimin e një marrëveshje koalicioni me BDI-në, Marrëveshjen me Bullgarinë, rolin e Gruveskit në parti, dhe qasjen e re të partisë së tij ndaj shqiptarëve
Intervistoi: Destan JONUZI
KOHA: Z.Mickoski po e fillojmë këtë intervistë me zgjedhjet e fundit parlamentare. Ku gabuan drejtuesit e VMRO-DPMNE-së që nuk arritën ta fitojnë koalicionin e udhëhequr nga LSDM?
MICKOSKI: Unë nuk dua të flasë për udhëheqësinë. Do të flas për veten time. Ku kam gabuar? Për mua zgjedhjet dhe politika paraqesin një betejë vitale idesh, politikash dhe strategjish. Ndoshta këtu gabova, për arsye se kundërshtari im politik e konsideron këtë si mejdan ku duhet të gënjesh, vjedhësh, blesh vota, dhe ndoshta këtu gabova që e nënvlerësova fuqinë e atyre, do të them, malverzimeve për të cilat është i gatshëm Zoran Zaev dhe LSDM ti bëjnë. Këtu mendoj se është gabimi më i madh. Tallem, kuptohet! Unë nuk ndjejë se koalicioni të cilit i ka prirë VMRO-DPMNE i ka humbur zgjedhjet, për arsye se koalicioni të cilin e udhëhiqte VMRO-DPMNE, kishte 10 mijë vota më pak nga koalicioni LSDM-BESA, por kishte grup më të madh parlamentar, dhe është partia më e madhe brenda Parlamentit. Edhe më tej do të ngelem ai që mendon se duhet të kemi në skenën politike politikanë që besojnë dhe bëjnë betejën e tyre me politika të ideve dhe vizioneve, dhe jo politikanë që kush më shumë do të blejë vota, kush më shumë do të gënjejë, kush më shumë do të manipulon dhe të ngjashme. Kjo është mënyra e politikëbërjes tonë.
KOHA: Thoni se i fituat zgjedhjet, por nuk arritët të formoni Qeveri. Kishit bisedime me Ali Ahmetin, do na thoni se deri ku arritët në ato bisedime, dhe pse nuk formuat shumicë me BDI-në?
MICKOSKI: Po, kishim kontakte. Kishim disa takime formale dhe shumë tjera joformale. Nuk arritëm që të formojmë Qeveri për fat të keq në atë moment me partinë më të madhe të bllokut politik shqiptar në Maqedoni. Unë, po ashtu jam njeri i cili beson në fjalën e dhënë, në nder dhe ndershmëri! Në jetën time këto tre fjali kanë domethënie të madhe!
KOHA: Nuk e gjetët këto në BDI?
MICKOSKI: Për fat të keq, një pjesë e kësaj garniture të BDI-së, e kanë harruar rëndësinë e fjalëve nder, i ndershëm, si dhe në rëndësinë e vet fjalës së dhënë. Po, mirë! Jeta është e atillë! Shkojmë tutje! Punët shkojnë në drejtim të asaj, siç thonë, gjithçka rrotullohet, gjithçka ndryshohet!
KOHA: I keni kërkuar publikisht shefit të diplomacisë, Bujar Osmani, të deklarohet, siç keni thënë ju, për kërkesën e Bullgarisë për ndryshime të reja kushtetuese dhe një Marrëveshje të re si ajo e Prespës. Osmani ka mohuar një gjë të tillë. Cilat janë informacionet tuaja, sepse thatë se keni të sigurt?
MICKOSKI: Trillim ishte edhe atëherë kur ne thamë se fqinji ynë lindor në Samitin e marsit të BE-së do të fus në agjendë Memorandumin e tyre, i cili është i njohur për opinionin dhe rajonin. Edhe atëherë kjo deklaratë e jona ishte trillim, dhe ishte ndjekur me mos besim në opinion dhe nga ana e Qeverisë, por në fund doli të jetë e vërtetë. Edhe kësaj here them se informacionet e mia thonë se në takimin e ministrit të Jashtëm, Bujar Osmani me homologen e tij bullgare, ka marrë kërkesë me të cilën pala bullgare në mënyrë kategorike kërkon që të nënshkruhet marrëveshje e re, ngjashëm me modelin e Marrëveshjes së Prespës, e cila do të përfshijë edhe ndryshime Kushtetuese, të cilat do të rregullonin çështjen e gjuhës dhe kombit maqedonas, gjegjësisht se ato ekzistojnë nga viti 1945 e këndej. Gjithçka që ka ekzistuar më parë, të fshihet! Kështu që t’ia lëmë kohës të tregojë se a është kjo spekulim apo jo. Nëse kjo rezulton të jetë e vërtet, njësojë siç rezultoi të jetë e vërtetë edhe çështja e Memorandumit bullgar në Raportin e Komisionit Evropian, a do të mbajë përgjegjësi përfundimisht dikush në këtë shtet? Do të bartë njëherë dikush përgjegjësi politike dhe të thotë se “nuk jam i mirë, jam politikan i dobët”!
KOHA: Megjithatë, edhe nëse vije deri te këto ndryshime kushtetuese, kërkohet konsensus politik! Këtu edhe ju si opozitë duhet të thoni fjalën tuaj! Pushteti vetëm nuk mund të bëjë ndryshime kushtetuese?
HRISTIJAN MICKOSKI: Absolutisht! Kjo nuk vjen parasysh! Ne nuk do mbështesim një gjë të tillë dhe nuk ka asnjë mundësi që ne të mbështesim ndryshime kushtetuese.
KOHA: Cili është raporti juaj me diplomatët e huaj në vend, duke pasur parasysh kundërshtimin tuaj ndaj Marrëveshjes së Prespës dhe asaj me Bullgarinë?
MICKOSKI: Ne e kemi pozicionin tonë! Bukuria e demokracisë është të keni mendime të ndryshme. Ne, për disa çështje pajtohemi, e për disa nuk do pajtohemi, jo vetëm me përfaqësuesit e komunitetit ndërkombëtar, por mos pajtime keni edhe brenda familjes në shtëpi, me fëmijët, bashkëshorten etj. Kjo është normale. Nuk jemi të gjithë të njëjtë. Nëse me pyesni në nivel të kontakteve dhe bisedimeve, mund të them se raportet i kemi të shkëlqyeshme, por kur bëhet fjalë për tema në të cilat kemi mendime të ndryshme, unë nuk turpërohem, por as frikohem, dhe nuk kam asnjë rezervë që të njëjtat ti reflektojë në qëndrimet e mia. Unë jam person i realizuar në jetë. Jam profesorë universitar. Kam qëndrim për çdo temë, dhe ndonjëherë ky qëndrim mund të jetë i ndryshëm nga ai i juaj. Por nëse ju intereson qëndrimi im, unë atë do ta them dhe do ta sqarojë pse ai është i tillë. Por, asnjëherë nuk do të mungojë beteja e argumenteve. Relacionet dhe raportet me përfaqësitë ndërkombëtare në vend janë të shkëlqyeshme dhe solide. Në disa raste kemi qëndrime të ndryshme, por i argumentojmë qëndrimet tona dhe në bazë të asaj – vazhdojmë tutje ti zhvillojmë raportet mes vete.
KOHA: Si do ta zgjidhni ju në mënyrë dinjitoze kontestin me Bullgarinë, dhe të mos e cenonin rrugën euroatlantike të shtetit?
MICKOSKI: Shumë është politizuar kjo çështje dhe ka ardhur deri në absurditet për shkak të politikave të gabuara të Zoran Zaevit dhe ekzibicionet e tij, i rrëmbyer nga momenti se gjendet në kabinetin qeveritar, para dhe pas tij ka nga gjashtë vetura që paguhen nga paratë e qytetarëve dhe duke menduar se tani do ta udhëheq shtetin në mënyrën se si ai e ka paramenduar. Marrëveshja është nënshkruar! Ne tani duhet të kemi një Strategji ndryshe. Si ti shërojmë dëmet nga kjo marrëveshje! Si ta përmirësojmë pozicionin e Maqedonisë! Jo vetëm dëmet ndaj popullit maqedonas, këtu flas për të gjithë qytetarët e vendit, për arsye se ne të gjithë së bashku e ndërtojmë këtë shtet, pa dallim se a jemi maqedonas, shqiptarë, turq, vlleh, serb… Ne ndajmë fatin e njëjtë, dhe nëse fati i qytetarëve tonë është e rrezikuar, atëherë është logjike që ne, ju, ata, apo cilido qoftë tjetër, do të rreshtohet në mbrojtje dhe do të ndihmon.
Në opinion ekzistojnë teza të ndryshme! Një nga ato teza është që të gjithë ato figura historike për të cilat po bisedohet – do të nënshkruhet një Marrëveshje, me të cilën do të pajtohet pala maqedonase se i ndjenë dhe kremton si figura maqedonase, ndërsa pala bullgare si bullgarë! Dhe do të nënshkruhet kjo marrëveshje. Ky është një mashtrim dhe gënjeshtër e madhe! Nëse i shikoni me vëmendje deklaratat dhe Memorandumet të cilat praktikisht dalin nga fqinji ynë lindor, do të shihni se kjo është e mundur! Po ashtu, siç është e pamundur, kur e dëgjova Zoran Zaevin duke thënë se ne kemi histori të përbashkët me Bullgarinë.
KOHA: I kujt është Goce Dellçevi?
MICKOSKI: Kuptohet se ai është maqedonas, i cili ka luftuar për shtetin e pavarur dhe sovran maqedonas. Kjo është njëjtë sikurse në Turqi të pyesni se i kujt është Kemal Ataturku? Apo në Shqipëri ti pyesni se i kujt është Skënderbeu? Ai është pjesë e himnit shtetëror, i qytetarëve të Maqedonisë, dhe nga këtu askush nuk duhet të ketë dilema se i kujt është Goce Dellçevi. Askush nuk duhet të ketë dilema!
KOHA: Legjitime është kjo që po bëni mbi kontestimin e gjuhës maqedonase me Bullgarinë. por në Maqedoni kemi një problem të ngjashëm me gjuhën shqipe. Ajo vazhdon të quhet “gjuha që e flasin 20 për qind e popullsisë”. Do të mbështetni ju si parti që të hiqet kjo referencë, dhe të shkruhet taksatvisht “gjuha shqipe” në vend të “20%”?
MICKOSKI: Mua personalisht do të më pengonte të jemi numër, të jem përqindje. Shkollimin tim e kam kryer jashtë vendit, dhe atje kam qenë konkurrent edhe me gjermanët edhe me italianët, ndoshta kam qenë edhe një nga më të mirët atje. Nuk kam dashur që të më trajtojnë si numër. Edhe këtu, absolutisht pajtohem me ju se kjo përqindje duhet të zhduket! Edhe dua që kjo përqindje të hiqet. Të jemi maqedonas, shqiptarë, turq, vlleh, serb etj., qytetarë lojal të Maqedonisë. Numrat nuk na nevojiten, ato vetëm se na ndajnë, dhe e bëjnë njërën palë të privilegjuar dhe palën tjetër reperesive. Askush nuk duhet të kontestohet si numër dhe të trajtohet si numër dhe të jetë i frustuar si numër.
KOHA: Qeveria ka premtuar se për gjashtë muaj do ti sistemojë administratorët e pasistemuar. Do ia dal?
HRISTIJAN MICKOSKI: Mendoj se nuk dinë se çfarë duan. Nëse ju keni rebalancë të buxhetit ku nuk shkurtohen mjetet për punësimet e përkohshme, atëherë ju të thoni se do ta sistemoni dhe shkurtoni numrin e administratorëve, kjo nuk mbanë. Nuk janë procese paralele, janë kontradiktore! Jam i bindur se nuk do të arrijnë asgjë në këtë qëllim.
KOHA: Ku është logjika që administratorë shtetëror të kalojnë në sektorin privat?
MICKOSKI: Nuk ka logjik! Për arsye se sektori privat kërkon atë që ka nevojë. Sistemi kur pushteti ka urdhëruar se çfarë të bëjë sektori privat, ka përfunduar me rrënjën e komunizmit. Tash kemi një sistem tjetër të vlerave, ekonominë e tregut, konkurrente etj. Kjo garniturë në pushtet, kjo mafie, ka harruar se çfarë është sipërmarrja, me sa duket ka harruar edhe se si fitohet buka e gojës në sektorin privat. Kuptohet se privilegjet i marrin nga populli dhe të njëjtat i shfrytëzojnë për të fituar tenderë të ndryshme ato dhe të afërmit e tyre. Kjo ide nëse zbatohet, jo vetëm që nuk do të jetë funksionale, por do të jetë edhe një katastrofë kombëtare për vendin.
KOHA: Oponentët tuaj politik ju akuzojnë se jeni dorë e zgjatur e Gruevskit. Ju vazhdimisht e keni mohuar këtë, por mund t’iu pyes, çfarë mendoni për figurën dhe veprën e paraardhësit tuaj?
MICKOSKI: Nga kundërshtarët e mi politik kam qenë i akuzuar për shumë çështje, por rezultoi se asnjëra nga ata akuza të jetë e vërtet. Nuk mbajë mend në këto 30 vite të pluralizmit politik në Maqedoni të ketë ndonjë politikan, i cili është akuzuar me shpifje dhe trillime sa kam qenë unë. Nëse më pyesni konkretisht se çfarë mendojë për paraardhësit e mi, unë nuk do të flas as për njërin dhe as për tjetrin. Nuk është njerëzore të flasësh për paraardhësit e tu. Si edhe çdo njeri, unë ti dhe çdo kush tjetër, i kemi anët tona të mira, dhe më pak të mira! Kemi përparësitë dhe mangësitë tona! Kështu edhe ato mendoj.
KOHA: Keni deklaruar se Gruevski është kohë e shkuar e kryer për VMRO-DPMNE-në?
MICKOSKI: Kohë e shkruar, e kryer si kryetar i VMRO-DPMNE-së. Po, e saktë është! Ndryshe, ai është ende anëtarë i partisë. Ai madje tani shpejt e ka azhurnuar edhe anëtarësinë e tij në parti.
KOHA: Gruevski ende është anëtarë aktiv i VMRO-DPME-së?
MICKOSKI: Absolutisht, Po!
KOHA: Ekzistojnë turbulenca në VMRO. Mendoj në ish-funksionarët Tuaj, të cilët publikisht ju akuzojnë se po e udhëhiqni keq partinë, kërkojnë Kongres dhe rrëzimin tuaj. I vlerësoni si serioze këto kërkesa, dhe a do të jepni dorëheqje ashtu siç kërkojnë ato?
HRISTIJAN MICKOSKI: Kongresi partiak është vitin e ardhshëm. Është Kongres zgjedhor, katër vjeçar. Dhe mandati im si kryetar përfundon për një vit. Ka një grup më të vogël të ish-bashkëpartiakëve të mi, një pjesë e të cilëve nuk janë anëtarë të partisë për arsye se anëtarësia nuk iu vlen për arsye se janë përjashtuar nga partia, ndërsa një pjesë për shkak të bindjeve të tyre mendojnë se unë duhet të jap dorëheqje. Unë i kam ftuar të bisedojmë. Po ashtu, i kam lutur të dorëzojnë në parti iniciativë për thirrjen e Kongresit të jashtëzakonshëm, në të cilin do të rishikohet besimi im brenda partisë, për arsye se kështu është sipas Statutit të parisë. Ne nuk mund të sillemi si të egër brenda partisë. Ka rregulla. Nuk ka opsion tjetër. Por për fat të keq, nuk është dorëzuar një kërkesë e tillë, dhe në mungesë të saj – unë kërkova nga Komiteti Qendror që të thirret Kongresi për shkak se ashtu parash statuti i partisë.
KOHA: Keni filluar me protesta tematike, a jeni të kënaqur me mbështetjen e tyre?
MICKOSKI: Një nga mënyrat që të luftoni në formë demokratike kundër pushteti me të cilin nuk pajtoheni dhe udhëheq politika të gabuara, është që të protestoni në rrugë. Një nga mënyrat tjera është që të luftoni në kuadër të institucioneve, në këtë rast në kuadër të Parlamentit. Ndoshta ka edhe një mënyrë të tretë e kështu me radhë. Një nga këto mënyra është protesta me tema të ndryshme, që një pjesë janë nacionale, ndërsa një pjesë sociale, ekonomike, juridike etj. Mundohemi të mobilizojmë sa më shumë qytetarë, gjithnjë e më shumë na bashkohen më shumë qytetarë në ato protesta, dhe vlerësojmë se ashtu si do të kalojë koha, do të rritet edhe masiviteti i tyre. Shumë shpejtë do ta shohim të thyer në kurriz këtë garniturë politike nga “Ilindenska” numër 2.
KOHA: Zaevi në intervistë për KOHA theksoi se më shumë do të dëshirojë të ketë përballë një opozitë, e cila nuk do ta pengojë kursin euroatlantik të vendit, dhe se Maqedonisë, sipas tij, i është e nevojshme një opozitë institucionale sesa një opozitë kushtimishtë thënë – “opozitë e rrugës”?
MICKOSKI: Sigurisht që Zaevi do të kishte dëshiruar që familja e tij të ketë më shumë licenca për prodhimin e mariuhanës, ndonjë tender më shumë të përfundojë në ndonjë restorant në Maqedoninë Juglindore, ndonjë milion më shumë në xhepat e familjes së tij etj. Për fat të keq, këtë nuk mund ta sheh kur bëhet fjalë për opozitën. Për të gjithë këtë që po e bënë, dhe një pjesë po i realizohet, do të vjen dita kur përgjegjësia do të troket në derë dhe përsëri atëherë do të keni mundësinë të bëni intervistë me të dhe ta pyesni se a është penduar për atë që ka dashur dhe atë që ka bërë në këtë shtet.
KOHA: Për disa raste gjyqësore, për të cilat ekziston dyshimi se janë të montuara dhe të konstruktuara politikisht, mendohet të rihapen. Jeni për rihetimin e të njëjtëve, ashtu siç propozon Zaevi që, 5 për qind të rasteve gjyqësore. Mendoj për rastet e ngjarjeve të ngjashme si “Kumanova”, “Monstra”, “Alfa”…?
MICKOSKI: Përveç këtyre rasteve që përmendët, ka edhe raste tjera të cilat janë vendosur në grafën e rasteve të montuara politike. Unë gjithnjë jam edhe si njeri, por edhe si pjesëtarë i etnisë maqedonase, që e vërteta të del në shesh, pa dallim se kush akuzohet. Këtë e kam theksuar edhe gjatë fushatës zgjedhore. Ja, le të fillojnë nga unë! Dhe absolutisht edhe para lexuesve tuaj ua them se pa dallim të përkatësisë etnike, a është maqedonas, shqiptarë apo serb, vlleh apo turk etj., dua të shoh drejtësinë në Maqedoni. Ky shtet detyrimisht të ndërtohet mbi principe të ndryshme, nga to që ekzistojnë. Shtet i qytetarëve të lumtur pa dallim të përkatësisë etnike, pasi që ne jemi shtet shumë-etnik. Përderisa në prizmin etnik i shohim principet, do të jemi robër të së kaluarës. Nëse duhet të shkojmë drejt së ardhmes kjo është mënyra. Politikan që nuk mund të ofrojnë zgjidhje na kthejnë në të kaluarën. Megjithatë, në disa raste ka vendime të prera gjyqësore. Ka njerëz të dënuar dhe kjo ka marrë fund. Nëse në këto raste që do të rihetohen ka vendim të formës së prerë gjyqësore, ne nuk do ti mbështesim që të rihetohen.
KOHA: Çfarë do të kishit mbështetur Ju që të rihetohen?
MICKOSKI: Do të mbështesim që të rihetohet rasti se si Zoran Zaev kërkonte “një euro për vete, një për Vicen, dhe një për Kishën”. Po ashtu, do të mbështesim që të rihetohet rasti se si është falur për krim të kryer Zaevi. Menjëherë do të mbështesim riehtimin e këtyre rasteve. Nëse nuk ka vendim të formës së prerë gjyqësore, gjithçka duhet të rihetohet, ndërsa nëse ka vendim të plotfuqishëm gjyqësor, atëherë nuk do të mbështesim.
KOHA: Të rikthehemi në procesin euro-integrues të Maqedonisë. A pritni hapjen e kapitujve me BE-në, me çka do të shënohet edhe fillimi zyrtar i bisedimeve?
MICKOSKI: Nuk pres! Por edhe sikur të ndodh kjo, që e dëshirojë pa dyshim edhe unë, kjo nuk e zgjidhë rrugën tonë evropiane. Nuk e zgjidh të ardhmen tonë. Nëse nesër pala bullgare tërhiqet nga kërkesat e saj ndaj Maqedonisë, dhe mbahet Konferenca e parë ndërqeveritare me BE-në, kjo është shumë mirë. Të parët do ta përshëndesim. Por, kjo nuk do të thotë se garantohet e ardhmja jonë evropiane. Për arsye se, përsëri në të ardhmen po të njëjtët këto politikanë nga vendet fqinjë mund ti bëjnë të njëjtat kërkesa, dhe më pas sipas Metodologjisë së re, mund të thotë se procesi rikthehet nga e para. Kjo është kështu për arsye se nga fillimi e kemi tundur kurrizin. Tash Karakaçnov i thotë Zaevit kur ke mundur emrin e shtetit ta ndryshosh me Greqinë, mund të bësh ndryshime Kushtetuese edhe me ne. Të supozojmë se Zoran Zaevi do të nënshkruaj gjithçka, dhe çka nesër nëse edhe Serbia bëhet anëtare e BE-së, Shqipëria po ashtu – edhe mund të kërkojnë edhe ato diçka? Deri kur…! Ky është asimilim modern për shkak të një politikani të korruptuar, për arsye se vetëm një politikan i korruptuar, mund ta urrej aq shumë popullin e vet.
KOHA: Vitin e ardhshëm janë zgjedhjet lokale. A keni filluar bisedimet për koalicion. Në disa qytete janë të nevojshme edhe votat e partive shqiptare që ju të fitoni. Keni bashkëpunim konkret me ndonjërën nga partitë shqiptare?
MICKOSKI: Koha le të flas rreth atyre bisedimeve dhe negociatave. Mirëpo, njësojë sikur se në ato komuna që i përmendët ju jeton popullatë e përzier etnike, situatë të ngjashmë kemi edhe në komuna tjera. Ngjashëm sikurse në Butel dhe Qytetin e Shkupit është e nevojshme që të votojnë pjesëtarë të komuniteteve tjera që të fitojë kandidati i VMRO-DPMNE-së, ashtu edhe në Tetovë, Gostivar, Kërçovë, Strugë, Dibër, Vrapçisht dhe në disa komuna tjera në Maqedoninë Perëndimore, vota e anëtarëve të VMRO-DPMNE-së është vendimtare. Unë më shumë dua të flas për të ardhmen se si tutje. Nuk do dëshirojë që të jemi i ndaluar në çështja nacional romantike dhe etnike.
KOHA: Dhe në fund, sipas jush, sa jetëgjatë do të jetë kjo Qeveri, dhe kur mendoni ti fitoni kundërshtarët tuaj politik?
HRISTIJAN MICKOSKI: Me program, punë dhe përkushtim kuptohet. Këto janë veglat demokratike që të sfidohet dhe fitohet kundërshtari politik. Kjo është arena në të cilën betejën e bëjnë dy palë, njëra me ide, platformë dhe vizion dhe njëra – me blerje votash e të ngjashme. Bashkëpunëtorët e mi në shumë raste më thonë se duhet të ndryshojë. Më thonë se je shumë i sinqertë. Por unë atëherë ju them se çfarë më duhet ajo fitore kur nuk jam vetvetja. Maqedonisë nuk i duhet një Zoran Zaev i ri. (koha.mk)