Sulmi me raketa: Frikë në Poloni dhe shumë pikëpyetje për NATO-n
Në vend të më shumë sanksioneve, shtetet e vijës së parë do të kërkojnë që të vendosen më shumë trupa të NATO-s dhe sisteme mbrojtëse. Mungesa e veprimit do të shihet edhe një herë si tradhti, si në shtator 1939, kur trupat sovjetike pushtuan Poloninë nga lindja në partneritet me trupat naziste që pushtuan nga perëndimi. Traumat e rajonit tonë janë të thella
Nga Jaroslaw KUISZ
Nëse historia e Evropës Qendrore dhe Lindore po rishkruhet nga konflikti në Ukrainë, atëherë po ashtu po rishkruhet edhe historia e aleancës veriatlantike. Dy persona u vranë s% fundmi në territorin polak, të goditur, me sa duket, nga një raketë e prodhuar nga Rusia. Presidenti amerikan, Joe Biden, dhe qeveria e Varshavës kërkuan të ulin tensionin, duke thënë se raketa ka shumë të ngjarë të mos ketë ardhur nga Rusia, por nga mbrojtja ajrore e Ukrainës. Pyetja për Poloninë, megjithatë, mbetet, ashtu siç do të ishte për çdo shtet anëtar të NATO-s, dhe veçanërisht për ato që jetojnë nën hijen e Rusisë: po sikur ky, ose një incident i ngjashëm, të rezultonte të ishte një operacion i qëllimshëm rus? Çfarë mbrojtjeje mund të presë nga SHBA dhe aleatët e tjerë të NATO-s? Sipas nenit 5 të traktatit të NATO-s, një sulm i armatosur ndaj një aleati konsiderohet si një sulm ndaj të gjithëve. Por çfarë është një sulm i armatosur? Dhe çfarë do të thotë në praktikë solidariteti i NATO-s?
Përgjigja që Polonia dhe anëtarët e tjerë më të vegjël të NATO-s (si dhe Kremlini) do të marrin duket se është “varet”.
Në epokën e dezinformimit, mund të imagjinohet edhe që Moska të shkaktojë një “aksident” dhe ministri i jashtëm rus Sergei Lavrov, me një buzëqeshje karakteristike të ligë, të shprehë “keqardhje”. Pra, në çfarë pike mund të pretendojë një anëtar i NATO-s se duhet të thirret Neni 5, pasi integriteti territorial i organizatës është shkelur? Rusia ka shkelur hapësirën ajrore skandinave – daneze dhe suedeze – në raste të panumërta. Por vijat e kuqe të supozuara të pakalueshme të NATO-s duken të ndryshueshme kur konflikti global me armë bërthamore është në rrezik. Për qytetarët e Polonisë që tani kanë dy bashkatdhetarë të vdekur, “varet” fillon të tingëllojë sikur kufiri midis luftës dhe paqes po mjegullohet qëllimisht. Në ditët dhe javët e ardhshme, fqinjët e afërt të Rusisë do të zbulojnë se çfarë vlen në të vërtetë anëtarësimi në NATO dhe mbështetja ushtarake e SHBA-së.
Një hetim mjeko-ligjor për rrethanat e incidentit të së martës është thelbësor. Por problemi mbetet. Po nëse një raketë tjetër kalon në territorin e NATO-s, duke vrarë më shumë civilë? Frika kolektive është rizgjuar në të gjithë Evropën Lindore nga kjo luftë është e brendshme.
Makthi ynë i përsëritur është që trupat dhe armët ruse të kalojnë përsëri kufirin polak, siç kanë bërë shumë herë gjatë 300 viteve të fundit. Në një sondazh të kryer pasi Rusia pushtoi Ukrainën, 84% e qytetarëve polakë thanë se kishin frikë se lufta mund të shtrihej në Poloni. “Unë mendoj për këtë çdo ditë,” i tha Guardian së fundmi një burrë që jeton në kufirin polako-rus. “Ata mund të vijnë në çdo kohë”. Për shumicën e evropianëve lindorë, lufta në Ukrainë nuk shihet si një ngjarje e vetme, por një proces i agresionit rus dhe gjithnjë në rritje. Kjo pikëpamje pasqyron një fatalizëm dhe mosbesim të veçantë ndaj aleatëve tanë perëndimorë Ankthet se mund të humbasin jetë për shkak të luftës, duke përfshirë ato që jetojnë në territorin polak, tani janë të justifikuar. Këto frikëra rajonale përkthehen në një rezultat të pritshëm të luftës. Për shumë polakë, si fqinjët e tyre në shtetet baltike, ekzistojnë vetëm dy skenarë të pranueshëm pas luftës në Ukrainë.
E para është shkatërrimi i plotë dhe disfata e plotë e Rusisë së Putinit, e ngjashme me zhdukjen e Gjermanisë në vitin 1945. Dhe nëse ky nuk është një opsion, atëherë ata duan të paktën një përsëritje të vitit 1991, rënien e perandorisë ruse. Nuk ka rrugë të tretë.
Me insistimin e Polonisë, NATO-s do të duhet të diskutojë seriozisht nëse ngjarjet e 15 nëntorit kërkojnë përgatitje aktive për një përgjigje vendimtare ushtarake. Një mburojë e qëndrueshme raketore në krahun lindor të NATO-s do të bëhet një prioritet absolut. Ngjarjet aktuale duhet të përshpejtojnë një kompromis të hershëm për këtë çështje. Në vend të më shumë sanksioneve, shtetet e vijës së parë do të kërkojnë që të vendosen më shumë trupa të NATO-s dhe sisteme mbrojtëse. Mungesa e veprimit do të shihet edhe një herë si tradhti, si në shtator 1939, kur trupat sovjetike pushtuan Poloninë nga lindja në partneritet me trupat naziste që pushtuan nga perëndimi. Traumat e rajonit tonë janë të thella.
(Jaroslaw Kuisz është kryeredaktor i së përjavshmes polake Kultura Liberalna)
