Me gjithë këtë nuk dua ta censuroj rrjetin që ka krijuar mundësi të cilat deri dje ishin të pashembullt për të krijuar kontakte dhe për të krijuar marrëdhënie, por të paralajmëroja se rrjeti mund të na distancojë nga emocionet tona, duke i zëvendësuar ato me pseudo-emocione që ngjasojnë me halucinacionet tipike për ata që braktisin botën reale në favor të një bote që nuk është e vërtetë. Dhe për më tepër, pa e vënë re dhe prandaj, pa dijeninë tonë
Nga Umberto GALIMBERTI
Nuk kam asgjë kundër teknologjisë, kompjuterët nuk më trembin, por më shqetëson programi që parashikon pajisjen me një kompjuter për çdo student, a thua se mjafton vetëm të prezantosh ndonjë teknologji të re për të zgjidhur problemet dramatike që karakterizojnë shkollën tonë sot. Ky shqetësim i imi ndahet edhe nga Clifford Stoll, një prej pionerëve të internetit, i cili që nga viti 1975 e ndihmoi rrjetin ta shndërronte nga ai projekt i errët kërkimi që ishte, në një fenomen planetar. Pas tridhjetë vitesh dedikim të plotë ndaj projektit, Stoll është bërë një prej zërave me kritikë, “avokat i djallit” siç e quan Bill Gates. Teza e tij është se arsimimi është diçka mjaft e ndryshme dhe shumë më serioze se sa alfabetizimi informatik dhe shkolla, pra e ardhmja e shoqërisë, është shumë e rëndësishme për t’iu besuar fanatikëve të neoteknologjive dhe prodhuesve të kompjuterëve apo programeve.
Kur shihet se si arsimi zhytet me entuziazëm në dixhitalizimin e shkollave, kur ministrat që pasojnë njëri -tjetrin në arsimin publik, drejtuesit e shkollave dhe profesorët që duan të ecin me hapin e kohës janë të zënë për të mbushur shkollat ??tona me kabllo, më e pakta që mund të kërkohet është një moment reflektimi dhe supozimi për një qëndrim kritik i cili mund të japë përgjigje për pyetjet e vështira që Stoll i shtron në mënyrë sekuenciale: “Çfarë humbasim kur prezantojmë një teknologji të re? Kush margjinalizohet? Cilat aspekte të realitetit rrezikojnë të shtypen? Cili është dallimi mes aksesit në informacion dhe të pasurit mjaftueshëm mirëkuptim dhe mençuri për ta interpretuar? Duke mos pasur botëkuptimin e tyre kritik, për të cilin kompjuterizimi nuk të përgatit, a nuk rrezikojnë fëmijët të ngatërrojnë formën me përmbajtjen, ndjesinë me ndjeshmërinë, masën e të dhënave të disponueshme me mendime cilësore? Një kompjuter nuk mund ta zëvendësojë një mësues të mirë. Pesëdhjetë minuta mësim nuk mund të ngrihen në pesëmbëdhjetë minuta multimediale. Pra, të paktën duhet të pyesim veten: cilat probleme zgjidhen duke futur internetin në çdo shkollë? Dhe cilat probleme mund të shfaqen duke i kushtuar kohën tonë gjithnjë e më shumë mjeteve elektronike?” (C. Stoll, “Rrëfimet e një heretiku high-tech”).
Nisur nga këto pyetje, Stoll heq një vijë shumë të qartë demarkacioni. Detyra e shkollës nuk është të sigurojë të dhëna dhe gjithnjë e më shumë të dhëna, as të japë përgjigje pa treguar proceset përmes së cilave arrihen ato përgjigje. Detyra e shkollës është të sigurojë metoda kërkimore dhe aftësi për të gjykuar, nga të cilat mund të arrihen lehtësisht të dhënat dhe përgjigjet.
Dikur fëmijët mësonin bazat e aritmetikës duke nisur nga klasa e parë fillore. Numrat dhe llogaritjet shërbenin për të bërë pazarin, për të këmbyer një kartëmonedhë, për të vlerësuar hyrjet dhe daljet me qëllim që të mos shpenzohej më shumë nga sa fitohej. Sot të gjitha këto gjëra nuk janë zhdukur, por jeta jonë, krahasuar me atë të dikurshmen, kërkon më shumë numra dhe llogaritje për të paguar taksat, tarifat e autostradës, huatë e shtëpisë. Me pak fjalë, siç përsërit në shkrimet e tij Piergiorgio Odifreddi, jeta aktuale kërkon më shumë numra dhe më shumë llogaritje se një herë e një kohë, por ne kemi humbur zakonin e trajtimit të tyre sepse ua kemi besuar këtë gjë makinave dixhitale. Duke iu dorëzuar asaj që Stoll e quan “protezë teknologjike”, ne jemi bërë më pak të vetë-mjaftueshëm. E njëjta vlen edhe për shkrimin me dorë: kaligrafia dhe gramatika nuk konsiderohen të denja për t’u mësuar, lihen mënjanë në favor të “word processing”. Rezultati: shumë pak studentë universitarë dinë të shkruajnë në mënyrë të qartë, me periudha që duken të qëndrueshme dhe për këtë arsye të jenë në gjendje të tregojnë pasojën e argumentit, me kushtin që kjo të ekzistojë. Ndoshta mund të jetë sepse nga kompjuteri kanë mësuar të arsyetojnë me kodin binar 0/1 që të rinjtë e sotëm dinë të thonë vetëm “po” dhe “jo”, ose, të nxitur për të shprehur mendimin e tyre për çështje të rëndësishme, pa asnjë sforcim artikulimi apo ndërtimi të problematikave, mjaftohen duke u deklaruar “pro” ose “kundër”, pa hapësira të ndërmjetme, pa mëdyshje, pa perceptuar, përtej përgjigjeve të dyfishta ndaj të cilave stërvitet kodi binar i kompjuterit, skenarë më kompleksë, peizazhe më të artikuluara të cilat, për t’u përshkuar dhe për t’u kuptuar, kërkojnë shtigje më të ndërthurura sesa ato të ofruara nga autostradat e rrjetit, i cili duket se është ndërtuar me qëllim që përdoruesit të shohin vetëm atë që të tjerët kanë vendosur se duhet të shohin. Dhe kjo jo në lidhje me përmbajtjet, të cilat ofrohen në sasi të mëdha, por në lidhje me aftësinë për të dalluar, pra për të gjykuar dhe vendosur, gjë për të cilën një shkollë e përmbytur nga kompjuterët, vështirë se mund të të mësojë.
A thua të jetë kjo mënyra e re me të cilën promovohet rregullimi i masave, duke i dhënë gjithsecilit iluzionin e lirisë dhe duke krijuar individë të masivizuar individualisht sepse të gjithëvë, edhe në mënyrë private, u është ofruar e njëjta botë për t’u përtypur, e interpretuar dhe e kodifikuar paraprakisht në kuptimin e saj, pa lënë mundësi që individi të ketë një gjykim personal, për shkak se shkolla e informatizuar nuk i ka dhënë mjetet që do të mundësonin formimin e një mendimi?
Këto pyetje nuk presin për një përgjigje, që as edhe një kompjuter me kapacitetin e tij përllogaritës nuk do të dinte ta jepte. Këto pyetje duan të ulin atë entuziazëm të pakufijtë që shoqëron kompjuterizimin e shkollave tona dhe të ofrojnë një hapësirë për reflektim që nuk rregullohet nga kodi binar, sepse për të menduar, për të arsyetuar por edhe vetëm për të folur, janë të nevojshme të gjitha shkronjat e alfabetit. Me gjithë këtë nuk dua ta censuroj rrjetin që ka krijuar mundësi të cilat deri dje ishin të pashembullt për të krijuar kontakte dhe për të krijuar marrëdhënie, por të paralajmëroja se rrjeti mund të na distancojë nga emocionet tona, duke i zëvendësuar ato me pseudo-emocione që ngjasojnë me halucinacionet tipike për ata që braktisin botën reale në favor të një bote që nuk është e vërtetë. Dhe për më tepër, pa e vënë re dhe prandaj, pa dijeninë tonë.
(Umberto Galimberti është filozof, akademik dhe psikanalist italian, bashkëpunëtor i ngushtë me gazetën “La Repubblica” ku shkruan rregullisht. Është eksponent i psikiatrisë fenomenologjike, por ka kontribut në interpretimin ndërdisiplinor të mendimit filozofik dhe të kulturës)