Personat me aftësi të kufizuar në Maqedoninë e Veriut ankohen se qasja për ta nëpër institucione është e pamundur, pasi mungojnë rrugicat e dedikuara për lëvizjen e tyre me karroca. Madje, edhe në Ministrinë e Shëndetësisë mungon qasja për personat e këtillë. Ata kërkojnë më shumë vëmendje dhe kujdes nga politika dhe institucionet
Arbër KADRIU
Shkup, 15 tetor – Edhe pse synojnë anëtarësimin në Bashkimin Evropian, Maqedonia e Veriut duket të ketë dështuar në trajtimin e duhur të personave me invaliditet. Akoma si shtet nuk kemi statistikë zyrtare konkrete për personat me nevoja të veçanta, invalidë apo të hendikepuar, nga ku nuk mund të definohet edhe qasja dhe nevojat e tyre në nivel shtetëror dhe më gjerë. Këta persona kanë nevojë dhe kërkojnë përkrahje nga e gjithë shoqëria në përgjithësi dhe kërkojnë që si qytetarë, t’u mundësohet e drejta e barabartë në krahasim me të tjerët. Sistemi arsimor, si në nivel fillore ashtu edhe në të mesëm dhe në universitete, ka mangësi për qasje për këta qytetarë. Edhe ndihmat financiare që u takojnë me ligj, nuk merren rregullisht, madje ndërlikohen në burokracinë e shtetit. Shoqatat që merren me të drejtat e personave me hendikep kërkojnë që institucionet e vendit të marrin shembull mënyrën e regjistrimit në Kroaci dhe Serbi, ndërsa pa definim të saktë të numrit të personave me invaliditet, të kota do të jenë edhe reformat gjysmake të vendit. Në Kroaci, për shembull, rreth 12 për qind e popullsisë janë qytetarë me invaliditet dhe me nevoja të veroaci, për shembull, rreth 12 për qind e popullsisë janë qytetarë me invaliditet dhe me nevoja të veçanta. Po aq edhe në Serbi, ndërsa në Maqedoni, mungon një e dhënë konkrete, tregon kryetari i Lëvizjes kundër hendikepit “Polio Plus”, Zvonko Shavrevski.
Kryetari i kësaj lëvizjeje, për KOHA deklaron se personat me aftësi të kufizuara po anashkalohen në të drejtat e tyre. “Në vendin tonë nuk ka statistikë përkatëse për personat e hendikepuar, por nga ajo çka ka hulumtuar dhe zbuluar lëvizja jonë, është se në Maqedoni mbi 15% e popullatës janë persona me nevoja të veçanta, apo diku rreth 200.000 qytetarë. Por, normalisht që në këtë numër janë të renditur edhe kategoritë e ndryshme të individëve invalidorë. Pothuajse gjithandej ka mungesë kushtesh për ne, duke filluar nga infrastruktura rrugore, mungesë të hapësirave nëpër objektet, duke filluar nga ato zyrtare dhe kështu me radhë. Zakonisht ka ngecje në bashkëveprimin tonë pasi jemi pothuajse gjashtë organizata por që zakonisht nuk gjejmë gjuhë të përbashkët edhe pse brenda vitit, kemi financa që arrijnë shumën e një milion eurove që i ndajmë bashkërisht, para që përdoren për nevoja dhe aktivitete të ndryshme. Unë luftoj dhe jap maksimumin që në të ardhmen, pse jo – në Parlament të kemi zërin tonë ku do të na përfaqësojë deputet, por njëkohësisht edhe nëpër pozitat tjera shtetërore”, thotë Shavrevski, kryetar i “Polio Plus”.
Në anën tjetër, kryetari i organizatës “SOS-VITA”, Ertan Shakiri pohon se vërtet tani ka ardhur koha për avancimin e të drejtave të personave me nevoja të veçanta dhe kërkon që barazia të mbizotërojë gjithandej. “Kisha një takim me ministrin e Shëndetësisë, por ai takim nuk u zhvillua në formën normale protokollare shkaku që në këtë institucion mungonte mundësia për të hyrë brenda me karrocë dhe mungonte interieri i posaçëm i brendshëm për ne. Me këtë rast, ministri Venko Filipçe u detyrua të vijë poshtë objektit të Ministrisë dhe të na takojë si pasojë e mos qasjes dhe kushteve për personat me aftësi të kufizuara. Më lejoni të them se vërtet ka ardhur koha që ne të hapërojmë dhe mos të ndjehemi indiferent në shoqëri, sepse edhe ne jemi njerëz, edhe ne kemi shumë talent, bile edhe më shumë se ndonjëri që është normal në fizikun e tij”, thotë Shakiri.
Personalisht, shton ai, të gjithëve pa dallim – qofshin institucionet shtetërore, komunat lokale, donatorë apo biznesmenë, u jap mesazhin të mos kursehen në ndihmë për personat me nevoja të posaçme qofshin ato invalidorë, të hendikepuar apo të paralizuar. “Mjafton të dihet fakti se ata bëjnë vetëm një shërbim të mirë moral dhe njerëzor, ne nuk dallojmë – jemi të gjithë të njëjtë pavarësisht kombit, gjuhës, racës apo kulturës, ne jemi njerëz dhe i duam vlerat njerëzore. Pse personat me nevoja të veçanta duhet të presin nga shteti pesë vite për një karrocë elektrike? Thjesht lus të punohet më shumë në këtë drejtim” thekson ai.
Ndërkohë, kryetari i shoqatës “Shpresa”, Sefer Hyseni ndan mendimin e njëjtë Shakirin. Ai tregon se si vërtet duhet të respektohen të drejtat e tyre dhe se qasja në nivel shtetëror duhet të jetë më e madhe. “Ka vërtet ngecje në këtë drejtim, duhet urgjentisht të ketë progres dhe hapërim për personat me nevoja të veçanta. Këtë e kam thënë pasi ne synojmë Bashkimin Evropian dhe duhet të punojmë me vlera të njëjta ashtu siç punohet atje në këtë drejtim. Në vendin tonë, numri i personave me hendikep nuk është i pakët dhe ne kemi nevojë madje të përfaqësohemi në Parlament, atje ku edhe zyrtarisht të mund të ballafaqohemi dhe të kujdesemi për fatin tonë. Duhet të kemi gjithashtu përparësi në rregullimin e statusit të shkollimit tonë, secili ka të drejtën demokratike të shkollohet dhe të edukohet, mjafton fakti që ne duhet të trajtohemi të barabartë dhe të kemi të drejtën tonë qytetare si të gjithë”, tha Hyseni.
Ndryshe, personat me aftësi të kufizuara edhe pse të organizuar në shumë organizata, ende nuk kanë arritur të fitojnë një ulëse në Parlamentin e Maqedonisë. Ata, në disa cikle kanë qenë të përfshirë në listat për deputetë, por jo në pozita fituese. Thonë se angazhimi i tyre në këtë drejtim vazhdon dhe se premtimet e partive nuk mungojnë. (koha.mk)