Ajo është fara juaj! Ky është kapaciteti juaj. Nuk mund t’ju kërkoj të jeni “francez”. Për ju është vetëm një shkop dhe një çizme. A je inatosur me mua se po të flas kështu!? Epo, për të mos gënjyer? Ti ke funksionuar vetëm kur e ke ngrënë shkopin dhe kur të ka shkelur çizmja. Hajde, hajde, një shkop tjetër nuk të bën keq! Thjesht mos lejo që ndonjë “çizme” të shfaqet nga diku! SIKTER NË SHTËPI! Me atë akëll, mirë që je edhe në këtë derexhe!
Nga Agim JONUZ
Ka një fenomen interesant. Përderisa i kritikon selakët, primitivët, elitën e posapjekur, njerëzit e thjeshtë dhe barinjtë e djeshëm, të gjithë heshtin që të mos i bjerë emri dikujt, gjoja “ai mendon për mua”, prandaj u rekomandoj të gjithë kolumnistëve të shpijnë në të nënës çdo gjë të gjallë dhe e egër, derisa t’ju plasë filmi dhe ata të thërrasin njëri-tjetrin. Duket sadiste, por sadizmit në shoqëri mund t’i përgjigjesh vetëm me sadizëm. Sy për sy, sadizëm për sadizëm.
Muaji maj, viti dymijë e njëzetedy. Një situatë që po të donim të ishte kaq tragjike nuk do të ishte. Fund i të gjitha niveleve. Shteti merr fryme si peshku në gjemba, ndërsa populli jeton në një paqe të rreme. Pa të ardhme. Konkretisht, nuk është se nuk ka të ardhme, por çfarë të ardhme ka? Ja çfarë. Duke qenë se komuniteti ndërkombëtar nuk ka nevojë për luftë në rajon apo për ndonjë trazirë më serioze, duhet të jemi të sigurt se nuk do të ketë luftë në kuptimin klasik. Megjithatë, nëse kemi parasysh se paqja në të cilën jetojmë bëhet e padurueshme, duhet gjetur një formulë që do ta mbajë popullin në një situatë ku duhet të heshtë, të vuajë dhe të mos protestojë. Si do të krijohet. Ja se si.
Duke qenë se nuk do të kemi një datë përfundimtare për bisedimet në qershor, establishmenti politik do të duhet të gjejë një temë tjetër për të mbushur lajmet në orën 19:00 në televizion. Makineria e quajtur media do të riorientohet në një temë tjetër dhe ajo temë quhet shtrëngimi i marrëdhënieve ndëretnike dhe krijimi i një atmosfere që shqiptarët janë të pakënaqur dhe se federalizmi po troket në derë. Se ajo troket në derë nuk na duhen fare media sepse është aq e dukshme sa nuk e besojnë vetëm analfabetët. Kriza ekonomike, shpërthimi social që është vetëm një centimetër nga hunda e qytetarit të thjeshtë dhe pakënaqësia e elektoratit me përfaqësuesit e tij në pushtet janë vetëm një erzë në çorbën e quajtur “Maqedonia para humnerës”. Mungesa e idesë se si të ecë përpara dhe të zgjidhë problemet thelbësore rezulton në përpjekjet e opozitës për të fituar zgjedhjet e parakohshme, sepse pozita vrapon në vend dhe fsheh të gjitha dobësitë e saj në media me dështimin për të zgjidhur problemin me Bullgarinë dhe nuk mund të marrë një datë për negociatat me Evropën. Jo vetëm që problemi me Bullgarinë nuk do të zgjidhet shpejt apo plotësisht, por data e negociatave me Bashkimin Evropian nuk do të thotë fare se ne po hyjmë në Evropë. Arrestohen të gjithë, përveç atyre që duhet të shkojnë në burg, dhe politika e ndëshkimit në shoqëri bazohet në kapjen e shoferëve të dehur në rrugë dhe detyrimin e njerëzve që vodhën pulën e ngrirë në një supermarket. Korrupsioni është bërë një “mirëmëngjesi”, dhe aparati social është thjesht një cirk në të cilin të gjithë sillen me zgjuarsi në mes të çmendurisë së përgjithshme. Vendi ka dështuar për një kohë të gjatë, por askush nuk ka lidhje për të pranuar se është e vërtetë. Dhe…? Çfarë duhet bërë në një situatë të tillë?
Ja çfarë! Para së gjithash, detyra e parë e establishmentit politik është të mos lejojë popullin të protestojë. Nuk ka sesi t’ia amortizojë disponimin, por as nuk do ta lejojë të protestojë dhe të kërkojë “pogaçe në vend të bukës”! Prandaj, do të kalojë në një formulë të thjeshtë që funksionon në mënyrë fantastike për tridhjetë vjet. Interetnikum! Nëse marrim parasysh se politikanëve tanë në mënyrë fantastike u konvenoi kriza në Ukrainë për të justifikuar se marrëdhëniet në një fushë më të gjerë gjeografike po kërcënojnë të përhapin luftën me pasoja të mëdha për Maqedoninë, ata do të duhet të shpikin një histori që do t’ia mbyllte gojën popullit që të mos hajë shumë muqmulla, të heshtë e të vuajë. Në një të ardhme të afërt ka shanse reale për të aktualizuar çështjen e federalizimit të Maqedonisë, e cila në vetvete do të çojë në turbulenca të tmerrshme politike. Ju mund t’i shesni historitë që dëshironi te një popull i thjeshtë dhe i mbyllur. Edhe pse për momentin çështja e federalizimit të Maqedonisë është qesharake, ju mund t’ia shisni historinë njerëzve të tillë si sarmat priftit. Duke qenë se Maqedonia me hyrjen në NATO mori kufij të garantuar gjeografikisht, federalizimi i Maqedonisë bëhet një histori e vërtetë për ata që janë më të nevojshëm. Kokat e nxehta nacionaliste, analfabetët politik dhe ata që ende nuk e dinë se çfarë është interneti, por e dinë se një fqinj që nuk është i përkatësisë së tij etnike është armiku i tij më i madh. Dhe? Ja… tensioni në nivelin e pjesës më të madhe të strukturës qytetare. Nuk përjashtohen incidentet e vogla. Ata që janë “në një nivel të lartë të analizës dhe shkrim-leximit” sigurisht që do të qeshin me atë situatë, por nuk do të jetë aspak qesharake, sepse gjithçka që duhet është media dhe ata e bëjnë punën e tyre si një orë zvicerane të paktën për tani. Dhe sigurisht, budallenjtë duhen nga të dyja palët. Dhe nëse nuk ka budallenj në Maqedoni, atëherë nuk e di se çfarë ka. Ka për eksport. Politikanët kanë frikë për mbijetesën e tyre në skenë. Ata janë gati të bëjnë gjithçka, nëse jo të qëndrojnë, të paktën të mos i përzënë në shqelma, Zoti na ruajt, nga një kryengritje popullore. Të gjitha opsionet për një të ashtuquajtur “kryengritje popullore” kontrollohen mirë nga qendrat e pushtetit. Të gjitha përpjekjet për të krijuar një grup të ri politik janë të prera në rrënjë, dhe përveç kësaj, nuk ka asnjë mënyrë për të pranuar një model elektoral me lista të hapura dhe një njësi zgjedhore. Të gjithë janë në llogore, duke pritur një objektiv për të qëlluar. Është çështje “jete a vdekje” politike! Por ka një mundësi që deri diku mund të blejë nëse jo një të ardhme më të mirë apo përmirësim të situatës, të paktën një kohë në të cilën të notojë për një periudhë.
Zgjedhjet e parakohshme në këtë situatë janë absolutisht të panevojshme për Maqedoninë nëse kemi parasysh se opozita e mishëruar në cilëndo parti politike nuk ka zgjidhje pikërisht për asgjë. Askush nuk mund të lëvizë një gur të vetëm një metër. Me çfarë parash? Me çfarë plani? Me çfarë mundësish në skenën ndërkombëtare? Nga ana tjetër, në një kënetë në të cilën është Maqedonia, do të jetë një kohë shumë e çmuar e humbur, që do të thotë disa muaj vozitje “në ler”! Pra, do të duhet gjetur një alternativë për të amortizuar përpjekjet e opozitës për të “nxjerrë” zgjedhje të parakohshme. Si !? A do të ishte gabim të thuhej se është shumë e mundur që diku pas qershorit partitë politike të ulen në një “model të Przhinos” dhe të bien dakord për një ndarje të pushtetit në kushtet e një koalicioni të zgjeruar, si një ironi eksplicite e një “qeverie të shpëtimit kombëtar”. Me këtë po bëhet ai filmi “edhe ujku i ngopur edhe delet në numër”. Pozita do të tregojë pjekuri gjoja demokratike, opozita do të rrëmbejë ndonjë post ministror, që të gjithë të jenë disi të kënaqur deri në zgjedhjet e ardhshme. Dhe se situata do të ndryshojë, vetëm një budalla ose një i droguar mund ta besojë. Vetëm pozita me atë ka një “qar” të lehtë po të kemi parasysh se jemi në periudhë krize, ndaj përgjegjësia mund të ndahet në kuptimin “ja, nuk ka vetëm një fajtor”. Dhe ndërkohë populli do ta hajë që nuk është as në filmat më tragjikomikë. Në realitet, edhe nuk meriton asgjë më të mirë nëse kemi parasysh se asgjë nuk merr përsipër të organizojë një opsion të tretë që do të merret me gjithçka, përveç marrëzive që janë të pazgjidhshme, që nuk kushtojnë kohë, para dhe në përgjithësi të ardhmen shtetërore. Dhe kështu popull (nuk thashë dele), bëhu gati për filmin të parë tashmë. Shtrëngimi i marrëdhënieve ndëretnike, rrotullimi i destabilitetit që rrezikon të kthehet në incidente të rënda dhe mbi të, përgatitja për një krizë sociale edhe më të rëndë që do të maskohet mirë pas mundësisë që mund të shpërthejë një luftë e tretë botërore dhe që ne sigurisht vetëm se nuk do të jemi viktimat kryesore. E more populli im, e moj kopeja ime. Ju nuk dini të drejtoni një vend, nuk jeni në gjendje të organizoni një jetë normale, nëse jo të pasur, të paktën modeste, dinjitoze dhe nuk dini as të planifikoni ndonjë të ardhme. E ardhmja juaj është e kaluara juaj. Dhe çfarë thotë e kaluara juaj? Se ti ke qenë gjithmonë një luzer që ke qenë i lumtur nëse “nuk ka qenë më beter”, dhe në fakt më beter se ajo që e ke jetuar nuk ka patur!
Nëse në fund dikush më pyet pse shkruaj në mënyrë kaq pesimiste këtu dhe thjesht jap vetëm disa komente negative, do të bëj një pyetje të thjeshtë. Çfarë është ajo që populli si masë që pretendon se ka njëfarë ndërgjegje merr përsipër të ndryshojë diçka? Ama, bash asgjë fare! Ishte dhe mbetet një brumë i zakonshëm nga i cili mund të gatuash çdo byrek që të duash. Por! Nuk është vonë, nëse jo për të parandaluar përhapjen e luftës në Ukrainë, të paktën mund të ndryshojë qëndrimin tonë ndaj tolerancës së roshomoniadës politike që na ka çuar në situatën në të cilën ndodhemi. Mund të organizojë një drejtim të ri në pikëpamjen dhe praktikën e ndërgjegjes politike të mishëruar në një opsion të ri, të tretë, të lirë nga mundësia e manipulimit të marrëdhënieve ndëretnike. Mund të kërkojë më shumë përgjegjësi nga qeveria. Mund të ndryshojë qasjen ndaj shtetit. Dikush mund të jetë i disiplinuar në lidhje me ndjenjën e shtetësisë. Mund ta dojë vendin e tij pak më shumë. Por, jo në mënyrë deklarative, por me vepra! Mos vallë po kërkoj tepër unë? Ky është realiteti, ky është kapaciteti, kjo është derexheja. Ndoshta nuk meritojmë më shumë! Ndoshta!?! Ha! Sigurisht!
OOO XHEMAAAT! Ajo është fara juaj! Ky është kapaciteti juaj. Nuk mund t’ju kërkoj të jeni “francez”. Për ju është vetëm një shkop dhe një çizme. A je inatosur me mua se po të flas kështu!? Epo, për të mos gënjyer? Ti ke funksionuar vetëm kur e ke ngrënë shkopin dhe kur të ka shkelur çizmja. Hajde, hajde, një shkop tjetër nuk të bën keq! Thjesht mos lejo që ndonjë “çizme” të shfaqet nga diku! SIKTER NË SHTËPI! Me atë akëll, mirë që je edhe në këtë derexhe!
(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)