Delvina KËRLUKU
Alajdin Demiri (u lind më 19 dhjetor 1954 në Tetovë), është i njohur për rolin e tij si kryetar komune në Tetovë. Nga viti 1973 deri në vitin 1977, ai studioi sociologji në Sarajevë. Nga viti 1977 deri 1978 ka punuar në RTVM si gazetar dhe komentator politik në Departamentin e gjuhës shqipe. Nga 1978-1983 dhe 1983-1988, ai ishte profesor i sociologjisë dhe filozofisë në Tetovë dhe më pas ka punuar në bibliotekën e qytetit. Në fund u lirua nga të dyja profesionet për “arsye politike”. Në vitet 1990 -1995, ai studioi frëngjisht në Lozanë të Zvicrës. Në vitin 1995 do të jetë zëdhënësi i PPDSH (Partia për Prosperitet Demokratik Shqiptar). Si pjesë e PPDSH-së, ai u zgjodh kryebashkiak i Tetovës në vitin 1997. Ai mori pjesë në demonstratat e vitit 1997 dhe u dënua me dy vjet burg. Parlamenti Evropian bëri thirrje për lirimin e tij. Ai u lirua në bazë të një ligjit për amnisti. Sot është profesor universitar dhe analist.
KOHA: Keni qenë student, gazetar-komentator, mësues, zëdhënës i PPDSH-së deri edhe i burgosur… Në fakt, përse erdhi deri te burgosja e Juaj?
DEMIRI: Burgosja e ime ishte një proces që doemos duhej të vijë për arsye të ndjekjes permanente të pushtetit që filloi më 1981, pra demonstratat e marsit të studentëve të Prishtinës dhe pasojat që vijuan për gjithë shqiptarët në Kosovë, Maqedoni dhe çdo kund ku jetojnë shqiptarët. Ideja e komunistëve, pra KQ LKJ-së ishte që gjithë shqiptarët t’i dënojnë demonstratat si veprimtari armiqësore nga pozitat e nacionalizmit dhe irredentizmit shqiptar, të rinjtë kosovar të denoncohen para organeve dhe të ndiqen. Unë me shokët e gjimnazit në Tetovë këtë nuk e bëmë, por i arsyetuam këto kërkesa të studentëve, si të drejta dhe të nevojshme. Në këtë kohë, në vitin 1983 më përjashtuan nga puna si nacionalist dhe irredentist dhe filloi trajtimi i im nga ana shërbimeve si njeri i rrezikshëm për sistemin. Ky ishte fillimi i ndjekjes që vazhdoi gjatë gjithë jetës sime, herë haptas herë në mënyrë të fshehtë, shpesh herë i thirrur në “biseda informative” dhe kërcënimeve të ndryshme. Kjo situatë vazhdoi me përjashtimin e dytë nga puna në Bibliotekën e qytetit më 1988, me të njëjtat arsyetime. Tani më dosja ime qe trashë dhe evidentimi im si i rrezikshëm rritej. Më 1990 shokët më zgjodhën si iniciator për formimin e një partie politike shqiptare në Maqedoni, të cilën punë e bëra duke hartuar Programin dhe Statutin e partisë, mirëpo për arsye ekzistenciale, nuk më lejohej të punoj, por as anëtarëve të familjes nuk u lejohej. U detyrova të migroj në Zvicër dhe punën e partisë e vazhdoi z. Nevzat Halili, mirëpo u zgjodha sekretar i degës për Zvicër. Në këtë kohë u shpall “Ilirida” dhe pasoi mbledhja e Fondit për armatim dhe natyrisht unë isha bartësi dhe çudia dhe fakti që isha në Zvicër, nuk më burgosën. Mirëpo ideja ishte aty prezent. Më 1996, PPDSH më propozoi kandidat për kryetar komune dhe pas një procesi zgjedhor, që zgjati gjashtë muaj, i fitova këto zgjedhje. Veprimi ynë, pra i PPDSH-së, ishte platforma zgjedhore në komunat që i fituam. Ishin gjithsej nëntë kërkesat shqiptare. Në kuadër të kërkesave më të rëndësishme ishin zyrtarizmi i gjuhës shqipe, flamurit shqiptar dhe decentralizimi i komunave, pra mëvehtësimi i regjioneve. Pushteti qendror nuk i kuptoi drejtë këto kërkesa, por i shpalli si armiqësore dhe i sulmoi komunat e Tetovës dhe Gostivarit me forca policore. Në të njëjtën kohë Gjykata kushtetuese veprimet e kryetarëve të komunave i shpalli jokushtetuese dhe hapi procedurë ndjekëse ndaj kryetarëve të komunave dhe kryesuesve të këshillave komunale. Rezultati ishte burgosja e Rufi Osmanit, e imja (Alajdin Demirit), e Vebi Bexhetit dhe Refik Dautit.
KOHA: Çfarë idealesh keni pasur në rini dhe a i keni realizuar ato?
DEMIRI: Rinia është pjesa më kualitative e jetës, e mbushur me shumë dilema, ide, nevoja orientimi dhe plane. Në kuadër të këtyre rrethanave idealet personale fillova t’i realizoj, pra të shkollohem me sukses, por puna ose më saktësisht profesioni ishte ajo pjesë e rëndësishme. Kur fillova të punoj si profesor në Gjimnazin e Tetovës, për arsye ideologjike (komuniste) më penguan, nuk më lejuan ta ushtroj profesionin që e doja dhe që e ushtroja mirë, pra e quaj ideal të parealizuar. Koha e rinisë sime kishte edhe një ideal të përgjithshëm, ai ishte Shqipëria. Gjenerata para dhe pas meje u edukuam me këtë ide, e donim, bisedonim, përpiqeshim, por gjithë kjo nuk mjaftoi se nuk kishim koncept si duhet të bëhet, pra e dinim si rrënohet socializmi, por nuk e dinim si ndërtohet tjetra, ajo që donim, pra ishim romantikë të një ëndrre dhe askush nuk na ndihmoi këtë ta realizojmë, as Shqipëria, bile tani e kuptojmë sa ajo vetë na ka penguar, gjithashtu ngeli ideal i parealizuar.
KOHA: Cila është loja e Juaj e fëmijërisë?
DEMIRI: Lojërat janë kontaktet e para të njeriut me jetën, verifikimin e kapaciteteve vetanake dhe zgjedhjen e lojës së vërtetë, por jo vetëm në fëmijëri se ato na ndjekin tërë jetën, të rriturit luajnë më shumë se fëmijët. Fakti që rrjedh nga një familje bujqësore, më limitoi në zgjedhjen e lojërave fëmijërore. Familjet bujqësore aso kohe punonin shumë dhe për fëmijët gjithmonë ka punë, edhe atë prej pranverës e deri në vjeshtë. Por dimri, për mua, ishte stina kur unë mundesha të luajë. E doja shumë dimrin dhe edhe sot e dua, por asnjëherë nuk e kam sqaruar a është për arsye se nuk punonim si fëmijë apo për ndonjë arsye romantike. Loja ime e preferuar në fëmijëri ishte skijimi. Në atë kohë skijat (patinat) i bënim vetë, te farkëtari dhe vetë i dizajnonim me dërrasa dhe lidhëse. Kjo ishte kënaqësia e pafund. Vendet ku skijonim ishin të shumta, rruga e mëhallës, “tumba” si e quanim ne fëmijët, vendi i quajtur “Bazhdaranë” dhe rruga e Sellcës, për arsye të pjerrtësisë. Këto shtigje tonat, më vonë e prodhuan kampionin e Maqedonisë në skijim, që ishte shoku ynë i mëhallës, komshiu im, Menan Memeti.
KOHA: Fëmija është pasuria e Juaj, apo paraja e fituar nga puna Ju bën të pasur?
DEMIRI: Kur i ke fëmijët, Besianin dhe Fisnikun, s’ka si të mos ndjehesh i pasur dhe krenarë. Ata janë fëmijë që realisht çdo gjë që bënë, e bënë vetë, pa ndihmën e askujt, mendoj në studim dhe punësim. Askush nuk i ka ndihmuar në studimin e tyre, por as në punësim. Sot fëmijët i prishin vetë prindërit, kur fillojnë të intervenojnë për notë, kur intervenojnë për punësim, kur intervenojnë për pozitë dhe s’ka si të jetë normal ai fëmijë që fiton çdo gjë pa meritë. Imagjinoni situatën kur babai me nënën dhe djalin vijnë të intervenojnë për notë kaluese, edhe atë në fakultet. Pra, e keqja riciklohet dhe vazhdon të krijojë trauma. Besiani dhe Fisniku nuk e zgjodhën këtë rrugë dhe më bënë të ndjehem rahat dhe krenarë në këtë moshë. I falënderoj shumë. Pasuria me punë sot është e pamundshme, se puna mundë të mundësojë jetë normale, por ata që pasurohen sot, majën (zanafillën) e kanë në tjetërsim, manipulim, përvetësim ose shkurtë në një lloj krimi, që më vonë legalizohet nga ana e shoqërisë. Ne ende nuk jemi shoqëri që e luftojmë krimin, por i japim kurajo duke e heshtur edhe ndoshta duke e trajtuar si të zoti. Rrethanat e pasurimit sot janë të atilla që mua shumica më quajnë “budalla”, se ke qenë te paratë dhe nuk i more, por nuk akuzohen ata që i morën, e kam fjalën për politikanët. Tranzicioni u shfrytëzua si fazë të vidhet gjithë ajo pasuri, që më herët quhej shoqërore e më vonë shtetërore, dhe ajo shumë ishte shumë e madhe.
KOHA: Ju i edukuat fëmijët, apo i ka edukuar shkolla?
DEMIRI: Edukimi i fëmijëve është krejtësisht meritë e nënës dhe mësueseve të shkollës fillore. Puna e palodhshme dhe e përkushtuar e Mines është baza e edukimit të drejtë të mbushur me shumë vlera morale, bujarie, krenarie, drejtësie dhe dashurie. Ata patën fat që një pjesë të shkollimit e bënë në Zvicër, në shkollat eminente të Bernit, aty ku shkolloheshin fëmijët e diplomatëve dhe ku një vit shkollor kushtonte 25.000 franga zvicerane. Ndërsa, unë, më vonë, në moshën e adoleshencës, u paraqita si edukatorë në jetët e tyre dhe ndihmova në profilimin e tyre me atë që sa di dhe mundem, duke krijuar model të normalitetit dhe humanizmit. Formulë magjike nuk ka. Ka jetë, ka shembuj, ka punë të palodhshme, ka kontroll dhe stimulim të qenurit në rrugë të drejtë.
KOHA: Si e keni pranuar vdekjen e një anëtari të familjes?
DEMIRI: Vdekja e Mines, bashkëshortes, ishte gjëja më e rëndë dhe më e padrejtë, që më ka ndodhur, jo vetëm mua, por edhe Besianit dhe Fisnikut. Për herë të parë ngelëm vetë, të lënë, të hedhur, të tepërt. Mbeta vetë, pa motiv për të vazhduar më tej, m’u bë jeta errësirë dhe barrë e rëndë. Jeta me Minen ishte mrekulli, standardi i jetës me të ishte i nivelit shumë të lartë, dashuria, të menduarit, të veshurit, të ushqyerit, të qeshurit, të qenit, ishin shumë ndryshe me Minen, dhe ja tani ajo nuk është mes nesh. Pas shokut, pas dhimbjes së madhe, që nuk pushon, m’u desh të marr veten, për arsye të Besianit dhe Fisnikut, ndërsa ata vetë ishin në ferrin e vetë, në atë moshë të njomë. M’u desh t’u kthehem atyre dhe të zëvendësoj aq sa mundet Minen. Më vonë e kuptuam, të gjithë, se ajo është me ne, në kujtimet tona, në të menduarit tonë, në të qenurit tonë. Sot unë ende jetoj me Minen, ajo më ndihmon ashtu si kur ishte gjallë. Në fund e kuptova se jeta ime është plot me kujtime dhe sa më shumë kujtime ke, jetën e ke më të pasur.
KOHA: Po Ju besoni se do të vdisni?
DEMIRI: Nuk besoj, por jam i bindur. Mirëpo, nuk mund ta parafytyroj atë, tani e kuptoj se të gjithë njerëzit e dinë se do të vdesin, por asnjëherë nuk flasin për vdekjen e tyre, e shtyjnë atë në pjesën e ndërvetëdijes ndoshta edhe ashtu e largojnë nga vetja. Njerëzit vdekjen e përjetojnë si të keqe, të dhimbshme dhe trishtuese, por ata flasin për veten e jo për vdekjen, se ajo është pjesa më sublime e jetës, fundi i merituar i një të qenurit të dhimbjes, i vuajtjes, i shuarjes. Pas vdekjes vjen reinkarnimi, por për mua në një mënyrë specifike të të qenurit, ai transferohet në të kujtuarit, mbamendjes dhe të jetuarit në një formë sublime. U mësova të jetoj me të vdekurit. Dhe tani më kujtohet thënia e Decartit “Mendoj, pra ekzistoj” dhe transferohet në “Vdes, pra ekzistoj”. Trishtuese, por e vërtetë, se pavdekshmërinë dhe amshueshmërinë mëndja e njeriut nuk e pranon. Shpeshherë jam munduar ta perceptojë, por kot, nuk shkon.
KOHA: Jeni lindur në Tetovë dhe vazhdoni të kontribuoni në vendlindje. Çfarë ndjesie Ju jep ky qytet?
DEMIRI: Vendlindja është nocion dhe realitet që ngulitet në fëmijëri dhe të ndjek tërë jetën. Ajo është rrugica e mëhallës, kapixhiku me kojshitë, shkolla me mësuesen, pazari, sheshi dhe kështu me radhë. Por, më e rëndësishmja është se ata janë edhe njerëzit që t’i krijojnë botëkuptimet e para dhe tërë jetën ata na robërojnë dhe u shërbejmë atyre, andaj për mua vendlindje është sa vendi aq edhe njerëzit. Vendlindja nuk është arkitekturë, nuk është infrastrukturë, por është edhe arkitekturë edhe infrastrukture e bojadisur me njerëzit dhe botëkuptimin e jetës. Në periudha të ndryshme kam jetuar në tre qytetet më të bukura të botës, edhe atë në Sarajevë, Lozanë dhe Bern. Por, vetëm Tetova m’u bë vendlindje dhe vetëm aty e gjej veten në komplet mundësitë e mija për veprim, për punë, për të qenë. Ndoshta i kam borxh Tetovës që nuk bëra më tepër si kryetar komune, por atë që e bëra mundësoi t’u çelen dyert të tjerëve të bëjnë më tepër. Jeta e ime si kryetar komune ishte shumë e shkurtë, kisha ide ta bëj qytet universitar, që ende nuk u bë, se vetëm universitetet nuk e bëjnë qytetin universitar, aty ka edhe një mori elemente infrastrukture, që atë e kompletojnë, i japin shpirt.
KOHA: Problemet që nxjerr në pah si analist, ua jepni të tjerëve t’i zgjidhin. Ju çfarë kontributi jepni në këtë pikë?
DEMIRI: Dëshiroj ta theksoj faktin se analist nuk e shpalla unë veten, se unë jam profesionist dhe di ta bëjë këtë punë, por gazetarët filluan të më kërkojnë mendime për situata të ndryshme, duke u nisur nga e kaluara ime, se kam qenë gazetar, zëdhënës partie, kryetar komune dhe diplomat dhe kështu vazhdon. Vlerësimet (analizat) i bëj në bazë të njohurive të mia dhe mundohem të jenë objektiv, pra ashtu si duhet të jetë. Politikanët dhe partitë politike sot e kanë humbur sensin për objektivitet dhe njerëzit i ndajnë, në tanët dhe kundërshtarët dhe këtu fillon problem i tyre, dhe zhyten shpesh herë në bastionet e më të mirëve, se janë më të suksesshmit, pastaj armiqësohen me realitetin, me tjetrin dhe fillojnë ta trajtojnë armik e jo kundërshtarë. Analiza është një korrigjim normal dhe duhet t’i shërbejë politikës, por kur politikanët dhe partitë nuk e bëjnë punën si duhet, ata hidhërohen me analistët dhe i ndajnë në tanët dhe kundërshtarët. Nuk mendoj se kontribuoj në këtë punë, se nuk pranohen sugjerimet si ndihmesë, por përjetohen si sulm. Shihni sot, gjithë liderët politik në Maqedoni nuk kanë asnjëri këshilltarë, ky është non- sens, por këta kanë sedër të gjithëdijshmit dhe askush nuk guxon t’i prekë. Ky pra është problem.
KOHA: A ka pasur ndonjë periudhë kur nuk keni punuar fare?
DEMIRI: Jeta ime profesionale ka funksionuar në sistemin ciklik të katërvjeçarit, që do të thotë kam punuar katër vjet pastaj pa punë, edhe atë disa here. Pas katër vjet pune në gjimnaz, më përjashtuan dhe dy vjet ngela pa punë. Pasi punova katër vjet në vijim në bibliotekë, përsëri më përjashtuan po me të njëjtat motive, nacionalist dhe irredentist shqiptar, dhe tani u mbyllën të gjitha dyert. Ishte viti 1989 dhe deri në viti 1997 nuk kam punuar, por kam jetuar nga puna në emigracion, në Zvicër, si punëtor fizik, kamerier dhe punë tjera ndihmëse. Nuk kisha profesion për Zvicrën, diplomat e mia atje nuk vlenin. Më 1997 u zgjodha kryetar komune dhe pas një viti më burgosën dhe përsëri deri më 1999 pa punë. Ambasador në Zvicër deri më 2002, pas kthimit deri më 2004 sërish pa punë. Cikli famëkeq u thye në UEJL ku jam nga viti 2004. Të qenurit shqiptar në Jugosllavi dhe më vonë në Maqedoni, më kushtoi shumë shtrenjtë, por nuk jam pishman.
KOHA: Çfarë mund të ofroni Ju që dikush tjetër nuk mundë ta bëjë?
DEMIRI: Vështirë e kam të përgjigjem, jo nga modestia, por nga njohja e kapaciteteve vetanake. Ndoshta kisha thënë guximi dhe këmbëngulja.
KOHA: Cila ishte jeta Juaj para studimeve?
DEMIRI: Fëmijëria dhe rinia e hershme, dy moshat e lezetshme. Familje shumë e madhe me rreth 20 fëmijë, natyrisht edhe të axhallarëve që jetonim bashkë në harmoni çuditërisht fantastike, njohjet e para me natyrën, me punë në fushë, me bagëti dhe natyrisht gjyshi dhe baba, dy mësuesit e mi të parë. Me gjyshin shoqërohesha shumë se më merrte me vete, në pazar ku ai vepronte dhe me babën që kalonim shumë kohë në fushë dhe gjetiu, se isha fëmija i parë nga gjithë 20 që pasuan. Rinia e hershme ishte zgjerim horizonti në një botë pak më të avancuar dhe romancat e para si dhe simpatitë që ngelën vetëm në atë nivel, por edhe takimet e fshehura duke e mësuar se çka është dashuria dhe natyrisht dashuria e parë, që dridhte trupin, shtangte trurin dhe ndarja e pakuptimtë, pa asnjë motiv. Fëmijëria dhe rinia më mësuan të pres se diçka e mirë vjen.
KOHA: Keni studiuar në Sarajevë. Çfarë ju nxiti të shkoni atje?
DEMIRI: Ideja për të studiuar ishte më normalja shikuar suksesin në shkollë të mesme, por kisha vendosur në vete për shkencat politike dhe asgjë tjetër, filloi hulumtimi ku janë fakultetet. Në Shkup dhe Prishtinë nuk kishte. Rruga më çoi në Zagreb, ku e kalova provimin pranues dhe u pranova. Kur u ktheva në Tetovë, ndejet në kafenetë me shokët e nxorën në shesh Sarajevën dhe u bëmë 4-5 shokë. Vetëm unë e kalova provimin pranues dhe ngela sërish vetë. Mirëpo në vete kisha edhe një motiv timin, të matem me tjerët, serbët, kroatët dhe boshnjakët, pasi me maqedonasit isha matur në gjimnaz.
KOHA: Cili është kujtimi më i bukur gjatë studimeve?
DEMIRI: Si ta ndaj një kur ka shumë, edhe atë të të gjitha llojeve. Dhoma 202 në konviktin e Bjellavës, ku banor ishim unë, një kroat me të dashurën e vet serbe dhe një mysliman i Zenicës. Ishim e vetmja dhomë në tërë konviktin, që kishim banore femër. Ajo dhomë kishte një harmoni të paparë, edhe sot e kësaj dite mbajmë kontakte. Pro-cimeri ynë, Bogiç Bogiçeviç, që më shumë kohë kalonte me ne se në dhomën e vet, më vonë u bë anëtar i Kryesisë së Jugosllavisë dhe ishte serbi nga Bosnja që e bllokoi Millosheviqin (vendosja e gjendjes së jashtëzakonshme).
KOHA: Çfarë Ju kujton viti 1977?
DEMIRI: Viti më fatlum. Ia dola, pra diplomova dhe i arsyetova pritshmëritë para së gjithash të familjes, mirëpo edhe oferta që mundej krejtësisht të ma ndërrojë jetën. Në të vërtetë, një ditë profesori i filozofisë politike me famë Jugosllave dhe botërore, Joco Marjanoviç, më ftoi në kafe dhe më propozoi: “biro” (shprehja e tij për studentë), kam vendos të të mbajë në Sarajevë, do jesh asistenti i im. Shtangia ime ishte shenjë e papritur dhe nuk dija si të reagoj. Dilema hamletiane mu duk qesharake, minore në krahasim me atë ku u futa unë, nga njëra anë krenaria të jesh i zgjedhur, nga ana tjetër se nuk do kthehem në shtëpi dhe zhgënjimi, para së gjithash, i familjes. I kërkova pak kohë të mendohem se ishte e papritur nga unë dhe kur e refuzova propozimin, pashë habinë në sytë e tij dhe zhgënjimin, si mund të refuzohet një propozim i tillë dhe e lexoja atë moment se si më trajton, si një provincial që shpejton të kthehet në kasabanë e vet dhe refuzon karrierë akademike.
KOHA: Të jesh gazetar dhe analist politik në Maqedoni, a është vështirë?
DEMIRI: Mënyra e politikë-bërjes në Maqedoni e bën shumë të vështirë gazetarinë dhe analitikën, se partitë sot kërkojnë vetëm shërbime, elozhe, lëvdata dhe janë në gjendje edhe ta paguajnë me dhurata, poste po edhe para në forma të ndryshme. Nëse e pranon këtë diktat të punës, mbijeton dhe je i miri, por nëse vepron në kuadër të kodit gazetaresk dhe analitik, pra të flasësh të vërtetën atëherë je në hall si të mbijetosh, se arrijnë sanksionet, por guximi dhe këmbëngulësia mendoj se triumfojnë, pra jo të gjithë mbijetojnë, se në një mënyrë edhe gazetarët dhe analistët pranojnë këtë lojë për ndonjë profit dhe u kalon koha duke pritur kur do t’i zgjedhin diçka.
KOHA: Çfarë vështirësie ke pasur në vitin 1978, kur keni punuar në Radio Televizionin e Shkupit?
DEMIRI: Kërkonin përshtatshmëri ideo politike, që e jepte dikush në Komitet, që do të thotë dikush tërë kohës të ka përcjellë, që në të vërtetë nuk ishte karakteristika e ime e fortë. Unë nuk e konceptoja gazetarinë që të madhërohet Lidhja Komuniste, të mos preken tema të caktuara, ndalesa për persona që nuk guxojnë të dalin në ekran dhe presion permanent si duhet të punosh. Thjesht kryeredaktori caktonte se çka do punosh dhe realitetin ta prezantosh të shtrembëruar.
KOHA: I kujtoni mësuesit e Juaj dhe shokët dhe shoqet e klasës?
DEMIRI: Po, të gjithë me radhë, një nga një më janë ngulitur në memorie, se ishte mosha kur më fascinonin dija, pamja, edukata dhe mbi gjitha fisnikëria. Por, fatkeqësisht që në atë moshë fragjile, politika na i merrte mësuesit më të mirë. Më kujtohet koha kur na e morën Xhevat Velën dhe mësuesin Ismail që unanimisht gjithë nxënësit i donim pa masë dhe ne ishim fëmijë të shkollës fillore dhe askush më nuk na fliste për ta, as në shkollë, as në shtëpi, as në rrugë, nuk dinim gjë, por vuanim. E di se prej sikletit kam qarë gjatë kohë në shtëpi dhe shkoja tinëz ta shoh në çajtore, nga një kënd prej ku ai nuk më vërente. Shokët dhe shoqet, të gjitha, se si të harrohen simpatitë e para, që fillojnë pikërisht aty në shkollë, kapje për dore, ulje në bankë dhe lojërat rivale të futbollit.
KOHA: Cili është shkrimtari i Juaj i preferuar në Maqedoni dhe më gjerë?
DEMIRI: Në Maqedoni Murat Isaku. I kam lexuar të gjitha veprat, por më e rëndësishmja është se i kemi komentuar një kohë kur punonim bashkë dhe kemi këmbyer mendime, është shkrimtarë që thellë depërtoi në shpirtin shqiptarë. Në letërsinë botërore Millan Kundera, Solzhenjicin, Dostoevski, Stendal dhe Balzak. Kundera dhe Solzhenjicin janë shkrimtarët më të thellë të letërsisë disidente që u krijua në kohën e socializmit. Kryeveprat e tyre janë Shakaja e Kunderës dhe Arqipelagu Kulag i Solzhenjicinit. Natyrisht, shpesh i kthehem poezisë së Zhak Prever-it që është e pavdekshme dhe depërton te të gjitha gjeneratat.
KOHA: Për “arsye politike” jeni shkëputur nga puna si mësues?
DEMIRI: Politika u bë fati im që nga viti 1981 dhe demonstratat e studentëve të Kosovës. Jo se unë doja të merrem me politikë, por ajo u mor me mua, vetëm për faktin se isha shqiptar. Në atë kohë, pra pas demonstratave, komunistët kërkonin nga intelektualët kudo që punonin të diferencohen nga kërkesat studentore dhe të shajnë çdo gjë që është shqiptare dhe natyrisht unë këtë nuk e bëra, por i arsyetova kërkesat e studentëve që rezultoi me përjashtim nga puna në dy raste, herën e parë nga gjimnazi dhe herën e dytë nga biblioteka, me arsyetim të tyre se jam nacionalist dhe irredentist shqiptarë. Më vonë kjo u bë fushatë kundër gjithë shqiptarëve, në atë kohë Maqedonia ishte laboratori i eksperimenteve si të realizohen masat antishqiptare, që më vonë realizoheshin edhe në Kosovë.
KOHA:Humbjet Ju kanë bërë më të fortë?
DEMIRI: Humbjet kalisin. Populli thotë nuk është fatkeqësi të biesh, fatkeqësi është mos ngrihesh. Në këtë kontekst, sa herë kam ra, po aq herë jam ngritur edhe atë më i fortë. Më rrëzuan si profesor, u ngrita si politikan, kryetar komune, më rrëzuan si kryetar komune, u ngrita si ambasador, pra forca është në vete jo te ata të tjerët.
KOHA: Çka do të ndryshoni në botë po të ju jepet mundësia?
DEMIRI: Kur je fëmijë, gjithmonë paraqitet kjo pyetje dhe gjithmonë përgjigjja është universale. Dhe mua më kujtohet Migjeni, “O si nuk kam një grusht të fortë”. Pra, do t’i kisha ndjek kriminelët, mbi të gjitha ata të politikës, se politika sot ka shumë kriminelë, se kush i bëri të gjitha luftërat e fundit të ish Jugosllavisë? Kriminelët. Imagjinoni sa paqe do të kishte në botë pa kriminel.
© Gazeta KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.