Epo politikanë, shkoni në p… të nënës! Të paktën shmangni frazat me të cilat thoni se besoni në rini, në epokën e re dhe të ardhmen me ta. Epo, ju ishit të parët që nënën ja q…. kësaj rinie. E sakatuat. Ju keni bërë zombitë më të zakonshëm që ju shohin si shembull. Dhe çfarë lloj shembulli jeni ju? Asnjë! Po të ishit dikush, të paktën gjysma e të rinjve që ikën – do ju besonin se ka shpresë! Ju madje i q… nënën edhe shpresës
Nga Agim JONUZ
Albert Ajnshtajni ka thënë “shteti është krijuar për shkak të njeriut dhe jo njeriu për shkak të shtetit, prandaj ai duhet të jetë shërbëtori ynë, jo ne skllevër të tij”! Dhe unë do të pyes se cili shtet! A kemi shtet!? Jo, ne kemi një kooperativë fshati, në të cilën mbizotëron atmosfera e tekstit të Gjorgje Balasheviçit “parada e dehjes dhe kiçit”. Dehja e pushtetit dhe parada e majmunëve të bardhë të kompleksuar që mendojnë se nëse i kanë krehur dhe i kanë rruar flokët, nuk duken më si majmunë. Sigurisht figurativisht! Unë nuk mendoj se politikanët janë majmunë. Ata janë njerëz, ashtu siç janë. Dhe ata janë idhujt e një mase të rinjsh që qëndruan në shtet duke ndjekur ëndrrën e tyre të anestezizuar drejt vetëm një konstruksioni. Si të hynë në politikë si e vetmja mënyrë për të pasur sukses në jetë. Dhe kështu majmunët e rinj, duke ndjekur majmunët e mëdhenj, vijnë në shprehje të plotë në atë batutën që ecte në atë kohë nëpër Beograd dhe që thotë “majmuni bën atë që sheh”! Çfarë shembulli i jep, kështu të imiton majmuni. Le të analizojmë se çfarë lloj rinie qëndron pas Maqedonisë, nëse kemi parasysh se partitë politike janë ato që krijojnë mjedisin e jetës. Pra, le të fillojmë nga e para.
Çfarë ndryshimesh mund të sjellë rinia nëse është modeluar që në fëmijëri me moton “partia është edhe babai edhe nëna”. Aq sa kemi parti, kemi edhe “nëna e baballarë” që në fillimet e tyre e formojnë rininë sipas nevojave të partisë dhe “programit të saj për një të ardhme të ndritur”. Kemi dy lloje të rinjsh. Disa, që bërtasin “more do të q… me partinë dhe vendin dhe këtë të ardhme”, të shkoj të laj gota nëpër lokalet e botës, do të shfrytëzoj rastin e parë të humb nga këtu përgjithmonë, dhe të tjerët që ose nuk kanë zgjedhje, as guxim, as mundësi për të shkuar, kështu që ata pajtohen me një jetë në të cilën pavarësisht se si e analizoni, përmbledhja është se rregulli është se nuk ka rregulla. Sigurisht, përveçse të gjesh një hije të trashë nën ombrellën e ndonjë partie. Atëherë nuk ke nevojë të shqetësohesh për të ardhmen tuaj, sepse partia me siguri do të ta rregullojë atë për ty. Nëse pret një lloj “ndërrimi brezash” në parti dhe ndërkohë ke vendosur mjaft afishe dhe ke shkuar pas shumë burekësh, ndoshta do të bëhesh një faktor dhe në skenarin më optimist do të jesh në një listë për një deputet ose këshilltar. Por ndërkohë, duhet të mprehësh në maksimum ndjenjën tuaj të mirësjelljes, në mënyrë që të krijosh një imazh “besnik” dhe për këtë arsye të pranueshëm. Dhe kështu, i ri, premtues, në kulmin e rinisë dhe aftësisë, bëhesh model i një jovertebrori, fati dhe e ardhmja e të cilit varen nga fati dhe e ardhmja e partisë së cilës i përket. Ti, familja juaj dhe të gjithë rreth teje.
Për të mos ikur nga tema dhe titulli i kolumnës “majmuni bën atë që sheh”, le të fokusohemi në faktin se një vend ka atë lloj rinie që ushqen, rrit, edukon dhe drejton. Ne po flasim në përgjithësi. Cila është situata në shtet përsa i përket vendosjes së kritereve se çfarë përbën një “person i suksesshëm”. Jetojmë në një sistem vlerash absolutisht të shtrembëruar, në të cilin profesionet akademike, artistike, arsimore dhe mjekësore janë në fund për sa i përket shpërblimeve, nderimit dhe respektit. Për mendjehapurit, guximtarët dhe ata që nuk pajtohen me sistemin e shtrembëruar të vlerave, Maqedonia nuk është në asnjë kombinim për të qëndruar dhe “pritur pleqërinë”. Por një masë e madhe që mbetet në shtet është përballë zgjedhjes së vetme të një modeli funksional të quajtur “partizim i jetës”. Në një shtet totalisht të partizuar, në të cilin ndarja është në të gjitha bazat që mund të diskutojmë për tre ditë, arrijmë në një të vërtetë shkatërruese në të cilën përballemi me një rini të përçarë, edhe në të gjitha bazat. Dhe?… Çfarë mund të presim nga rinia që donte apo nuk duhej të sillej ashtu siç i imponoi dikush nga selia e partisë që duhej të sillej. Le të marrim disa shembuj. Para së gjithash, modeli etnocentrik, nacional romantik i ushtrimit të politikës ka krijuar një masë nacionalistësh latente mes të rinjve, të cilët, jo sepse duan të jenë të tillë, por sepse e kanë parë që funksionon, ndaj e vendosin veten përpara sfidës së së ardhmes si një model që tashmë është “në skenë” dhe është fitimprurës. Ky model i “rritjes së rinisë” nuk i sjell absolutisht të mira Maqedonisë. Për këtë çështje jemi përballë një ambienti shumë të madh hipokrit, ku “të gjithë janë pro-evropianë dhe modernë”, dhe nga ana tjetër, të gjithë janë gati t’i fusin thikën në zemër tjetrit çdo moment.
Nëse një “opsion i përcaktuar qytetar” nuk ndodh në Maqedoni në të ardhmen e afërt, të rinjtë nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të mbeten të bllokuar në filozofitë e etnocentrizmit dhe në atë që i kanë shërbyer paraardhësit e tyre më të vjetër. Kjo është nga aspekti i etnocentrizmit. Aq sa është model i politikës, aq është edhe varrmihës i opsionit qytetar të Maqedonisë. Dhe me këtë, edhe e të rinjve dhe së ardhmes së tyre mjedisore. Cila dhe çfarë filozofie tjetër u ka mbetur të rinjve përveç filozofisë “majmuni bën atë që sheh”! Në një botë vlerash absolutisht të materializuar, të rinjtë në përballjen e tyre me kriterin e “burrit të suksesshëm” hyjnë në filmin “ose politikë ose krim”. Duke qenë se jo të gjithë janë pas krimit klasik, politika është një opsion që lejon gjithçka dhe çdogjë. Dhe çfarë është korrupsioni, nepotizmi, kontrolli i pushtetit dhe keqpërdorimet e ndryshme nëse jo – krim! I organizuar. Pra, lirisht mund të themi se të rinjtë në zgjedhjen e tyre përballen me krimin në të gjitha kombinimet. Në versione të ndryshme. Epo, nuk ka para diku tjetër! Dhe në vend që të rinjtë të fokusohen tek shpresa për të qenë profesionistë të suksesshëm në fushat e tyre, në ndjekjen e kriterit të një njeriu të suksesshëm në të gjitha kombinimet e mundshme, ata llogaritin edhe politikën si të vetmen që mund të hapë portat e suksesit.
Dhe kur dikush do të pyes se cili është qëllimi i kësaj kolumne, ajo do të thotë se është e thjeshtë. Maqedonia ka mbi tridhjetë vjet që funksionon në parimin e improvizimit si shtet. Pse, nëse nuk do të ishte kështu, tani do të kishim një mjedis krejtësisht të ndryshëm jete brenda shtetit. Çfarë dua të them!? Ne kemi humbur breza të tërë duke mos udhëzuar se si duhet të funksionojë një shoqëri demokratike e shëndoshë me shtet ligjor. Ndoshta në mënyrë deklarative po!,.. por vetëm në mënyrë deklarative. Nëse udhëhiqemi nga proverbi i vjetër se “dardha bie nën dardhë”, nuk mund të presim që kjo lloj rinie të funksionojë ndryshe nga modeli që mban rob progresin në Maqedoni. Derisa në Maqedoni mbretëron korrupsioni, krimi, nepotizmi dhe mosfunksionimi, brezat e rinj që kanë mbetur në vend nuk mund të kenë mësues apo idhuj të ndryshëm në jetën e tyre. Fenomeni i një shteti modern, evropian, të qëndrueshëm, të begatë në kuadrin e së ardhmes nuk mund të vendoset nëse brezi i ardhshëm i politikanëve punon ashtu siç i kanë mësuar “mësuesit”. Tragjedia ndodh në vazhdimësi. Të rinjtë kanë një mendje dhe vetëdije të instrumentalizuar, sepse ajo që ata e shohin si çdo nocion suksesi është larg standardeve evropiane. Por, dikush do të thotë, funksionon! Po, funksionon, por si! Përgjigjen më të mirë për këtë mund ta japin të gjithë ata të rinj që me kohë shpëtuan nga robëria e idhujtarisë ndaj Ali Ahmetit, Mickos, Taçes, Hasanit, Masanit,…
Në cilin drejtim po shkon mentaliteti i të rinjve në Maqedoni nëse kemi parasysh se nuk ka zgjidhje tjetër përveç asaj që i serviret shtetit? Nëse proceset eurointegruese kuptohen si një lloj hapi përpara, si për të maskuar rolin e “majmunëve të vjetër” përballë “majmunëve të rinj”, ndërkohë që këta të parët padyshim që ende po ushtrojnë shtetin dhe politikën, janë të futur deri në fyt në krim dhe korrupsion, mbajnë një sistem jofunksional dhe secili urren secilin në një kohë që Evropa thotë “vetëm bashkë dhe me forca të përbashkëta”! Nëse, siç thamë, dardha bie nën dardhë, nëse themi se majmuni bën atë që sheh, a jemi në një gropë septike shumë më të madhe se ajo në të cilën po notojmë? Nuk do të thosha se të rinjtë janë budallenj, por terreni që u është hedhur para hundës është i tillë. Është e ndaluar ndryshimi i filmit, sepse në atë film kriteret për një “njeri të suksesshëm” funksionojnë në mënyrë fantastike komerciale. Jo çdo politikan është “dele e zezë”, në politikë ka edhe individë nga të cilët mund të mësohet seriozisht diçka e mirë, por politikanë të tillë vendosen në margjinat e skenës politike pa mundësi të kenë ndikim. Edhe hoxhallarët dhe priftërinjtë janë shumë më të sinqertë me rininë sepse slogani i tyre është “dëgjo çfarë them, mos shiko çfarë bëj”, ndërsa mësuesit e skenës politike janë të vendosur dhe imperativ në shprehjen e tyre që thotë “bëj atë që po bëj unë, mos shiko çfarë po them”! Në të kundërtën. E megjithatë, le ta rrumbullakojmë kolumnën me një përfundim që është dërrmues. Të rinjtë nuk kanë nga kush të mësojnë politikën bashkëkohore, nuk kanë shembull se si duket një shtet i shëndoshë demokratik, nuk kanë idhuj bashkëkohorë të shekullit njëzetenjë, nuk kanë vend për ndryshim sepse politika dhe shteti janë inerte në praktikën e tyre të përditshme. Dhe prosperiteti, e ardhmja dhe mirëqenia janë një tjetër temë bisede.
Epo politikanë, shkoni në p… të nënës! Të paktën shmangni frazat me të cilat thoni se besoni në rini, në epokën e re dhe të ardhmen me ta. Epo, ju ishit të parët që nënën ja q…. kësaj rinie. E sakatuat. Ju keni bërë zombitë më të zakonshëm që ju shohin si shembull. Dhe çfarë lloj shembulli jeni ju? Asnjë! Po të ishit dikush, të paktën gjysma e të rinjve që ikën – do ju besonin se ka shpresë! Ju madje i q… nënën edhe shpresës. Çfarë prisni nga të rinjtë? Ata do të jenë njësoj si ju, sepse ju i stërvitni për të. Dhe ç’farë!? Ju mendoni se jam vulgar dhe fyes duke thënë “majmuni bën atë që sheh”!? Dhe çfarë tjetër duhet të bëjë majmuni? Çfarë po shikon!? Juve! Hup në p…. të nënës!
OOO XHEMAAT! Unë nuk shkruaj kolumna për Hazret Hasanin! Unë shkruaj kolumna për të vërtetën, për ty, për mua, për të! Dhe Allahu/Zoti e do të vërtetën. Po! Vetëm të vërtetën! Është e vërtetë që jam pak i vrazhdë dhe shaj! Allahu/Zoti m’i faltë mëkatet. Por, dëshira për të dërguar gjithçka në p… të nënës nuk mund të fshihet nga unë. Po më vjen nga brenda! Është më e fortë se unë. Të paktën në veten time nëse jo me zë të lartë. AJ SIKTER NË SHTËPI…. vetëm çizme dhe kamxhik për ty! ESTAGFIRULLAH!!!! TYBE YA RABBIM!..
(Autori është kolumnist i gazetës KOHA)