Le të kthehemi te titulli! Kurto, Murto dhe Turto! Çfarë do të sillnin zgjedhjet e parakohshme? Një të ardhme më të ndritur!? Ju lutem, kthjelluni! Thënë në gjuhën e popullit, dhe për ta kuptuar edhe gjyshja ime, realiteti është se nuk ka zgjidhje, situata është “mut deri në fyt”, gjeopolitikisht nuk dihet se ku do të shkojë përralla dhe nuk duhet të “lundrojmë” për të mos humbur atë që kemi. Ja kjo është!
Nga Agim JONUZ
Çfarë do të sillnin zgjedhjet e parakohshme?! Do të sillnin kastraveca të shtrembër! Vetëm do të krijonin edhe më shumë kaos në jetën e përditshme. Ja, atë. Dhe, edhe sikur të ishin të rregullta, përfundimisht do të sillnin kunguj shumëngjyrësh. Problemi nuk është të kemi zgjedhje, por pyetja është se çka do të arrihej me to. Absolutisht nuk mund të mendohet se çfardo zgjedhje në çfardo konstalacioni në momentin e dhënë mund të bëjë ndonjë ndryshim. Pse është kjo? E thjeshtë. Lojtarët kryesorë në skenën politike janë ende Kurto, Murto dhe Turto. Në një situatë dëshpërimi, zgjedhja juaj e vetme është të zgjidhni të keqen më të vogël. Po të ndjekim thënien popullore se Kurto dhe Murto kanë ndryshuar, me partner Turton standard, cila është logjika të kërkosh diçka që është e pamundur. Dhe këto janë ndryshime tektonike në mënyrën e funksionimit dhe lëvizjes së paku një hap më tutje nga balta në të cilën ndodhet Maqedonia. Maqedonia për momentin ka një problem aq të madh me barrën e problemeve të pazgjidhura, saqë nuk ka asnjë parti që e dimë që mund të bëjë ndryshime serioze. Pas një periudhe të gjatë mundësish për të nisur disa gjëra, baltën në të cilën jemi zhytur edhe më shumë mund ta pastrojë vetëm një model partie krejt tjetër. Radikale, por jo në bazë të marrëzive me të cilat jemi mësuar si ndëretnik dhe marrëzi të tjera, por radikale në tërheqjen e lëvizjeve për ndryshime ekonomike dhe sociale. Përfundimisht do të ishte një parti e re në qendër që duhet të eliminonte nga njëra anë modelin primitiv populist të VMRO-së, elitizmin sallon të trashëguar të LSDM-së dhe modelin sulltanor të BDI-së. Dhe e gjithë kjo në një kohë kur partitë më të vogla duhet të ishin shuar prej kohësh, të cilat nuk mund të bëjnë gjë tjetër veçse të prostituojnë me votat e tyre. Maqedonisë nuk i duhen më shumë se disa parti që mund të numërohen në gishta. Definitivisht, askush nuk mbron të ketë parti që do të ishin oportuniste në çdo nivel, por oportunizmi duhet të jetë konstruktiv, jo destruktiv.
Shpesh pyes veten: “A do të ndodhë ndonjëherë që Maqedonia të ketë “popull?” Por, në të vërtetë, popull. Unë arrita në përfundimin se Maqedonia nuk do të ketë kurrë popull, derisa i njëjti popull të kuptojë se është bartës i shtetndërtimit, në kuptimin e votimit dhe vendosjes së një qeverie që realisht lufton për të mirën dhe të ardhmen e shtetit. Ti në Maqedoni nuk ke “popull”, ke një turmë amorfe. Aq! Opsioni i tretë që askush nga strukturat aktuale politike në Maqedoni nuk e lejon, patjetër duhet të jetë i natyrës qytetare. A jemi një shtet që kemi një ndërgjegjësim mjaft të zhvilluar për të funksionuar mbi parimet e një shoqërie demokratike qytetare? Jo! Pse? Shume e thjeshtë. Sepse modeli qytetar i funksionimit të demokracisë në Maqedoni do të duhet të hedhë në koshin e mbeturinave së paku dy të tretat e politikanëve aktualë, të cilët me modelin e tyre shabllon të kuazi-demokracisë, përveç që e pengojnë atë të zhvillohet në një shtet modern, nuk dinë asgjë tjetër për të bërë. Maqedonia ndodhet në një rreth vicioz problemesh për të cilat nuk ka rëndësi se cila parti do të ishte në pushtet. Cilado parti të vijë – bujrum, këto janë problemet. Gjëja më tragjike është se politika në Maqedoni që në fillim merret me formën, por jo me thelbin e ndërtimit të një shteti cilësor, social, demokratik, të hapur dhe modern. Në vend të organizimit të brendshëm në nivel të funksionimit të shëndoshë institucional, politika në Maqedoni vazhdimisht po ndërton një imazh para pasqyrës në të cilin gjatë gjithë kohës shihet e mishëruar në parti që janë shndërruar në tragjedi të gjallë. As VMRO, as LSDM, as ndonjë parti shqiptare nuk ka bërë asgjë për të përmirësuar standardin e jetesës, për një pushtet ekzekutiv të shëndoshë që mbart seriozitetin e një vendi. E kam thënë disa herë dhe jam bërë i mërzitshëm me faktin se Maqedonia është një nga shoqëritë aksionare më të zakonshme të partive që në ndërkohë janë bërë sulltanate dhe që e bazojnë sundimin e tyre në parimin e Cezarit që ka thënë “pas meje një përmbytje”. Nuk mund të presësh që dikush të ndërtojë një shtet nëse nuk e ka pasur kurrë dhe nuk e ka idenë se si duhet të duket realisht. Jemi dëshmitarë të cirkave të përditshëm mediatik në të cilat nuk di të qeshësh apo të qash, kur dëgjon të njëjtat fraza për mbi tridhjetë vjet. LSDM-ja ka tridhjetë vjet që shet “bolelogji” në formën e elitizmit, e cila në mënyrë latente krijon një hendek të madh mes realitetit në shoqëri dhe imazhit që ndërton në media. VMRO që kur ekziston nuk mund të dalë nga viti 1903 dhe në mënyrë permanente me fjalorin e saj populist për ata para vetëshërbimeve që pinë birrë krijon paranojë sikur jemi ende nën robërinë turke. Partitë shqiptare, pasi kanë vënë në mendje gjithçka kanë pasur nga ideja në praktikë me marrëveshjen kornizë, në mungesë të ideve të reja politike të mëtejshme, po luajnë ekskluzivisht në fushën e “jemi të shtypur”. Nga kush!? Nga përfaqësuesit në qeveri që janë me origjinë shqiptare dhe janë në postet më të larta të shoqërisë!?
Le të analizojmë se si do të ishte të silleshin ndryshime të dukshme dhe cilësore nëse tani do të kishte zgjedhje të parakohshme. Para së gjithash, humnera sociale është aq e thellë sa që asnjë parti për momentin nuk mund të ndryshonte asgjë për disa arsye. Korrupsioni është në një nivel që është kancerogjen dhe ne e dimë se kanceri është i pashërueshëm. Mënyra e vetme për të parandaluar zhvillimin e indit kancerogjen në mjekësi është përmes prerjeve kirurgjikale. Kush t’i bëjë ato!? Kurto!? Murto!? Turto !? Jo! Në asnjë mënyrë. Nuk u shkon për shtat. Atyre u shkon më shumë nëse duhet të bëjnë gjendje lufte por vetëm të qëndrojnë në lojë, sepse nëse janë bartës të ndryshimeve rrënjësore duhet të bëjnë “harikiri”, ose më mirë të qëllojnë veten në këmbë. Prerjet kirurgjikale mund të bëhen vetëm nga një instalacion i ri politik, por edhe për një gjë të tillë ka nevojë për personazhe të rinj që nuk janë të komprometuar dhe që punojnë realisht për shtetin dhe jo shteti për ta. Një shembull tjetër është fakti që nëse ka ndonjë zgjidhje për humnerën ku ndodhemi, të jeni të sigurt që ndonjëra prej partive do ta instalonte. Kjo do t’i bënte ata heronj dhe ata do të qeverisnin për një kohë të gjatë. Askush nuk ka zgjidhje. Dhe pse !? Epo, sepse nuk është e lehtë të bësh një politikë kaq gjatë dhe “të ndryshosh pllakën brenda natës”. Maqedonia është në një “ngërç” serioz. Ai që krijoi situatën ashtu siç është, brenda natës duhet të jetë shpëtimtari. E pamundur. Ti duhet ta rrëzosh veten. Dhe ku është zgjidhja? Zgjidhja është tek Giga në shupë. Çfarë thotë një shok, “dërgoi i bre të gjithë në p… të nënës”! Për ne është vetëm çizmja dhe dora e hekurt!
Ekziston një gjë në mjekësi që quhet si “shok terapia”! Për shembull, kur dikush ka një sulm paniku ose histerie, ti thjesht i jep një shuplakë të fortë për ta “kthjellë” dhe për ta bërë të vetëdijshëm. A ka nevojë Maqedonia për një shuplakë të nxehtë në formën e terapisë së shokut? Unë, në emrin tim, konsideroj seriozisht se ajo ka nevojë për një gjë të tillë. Si do të dukej ajo shuplakë e nxehtë? Së pari, Maqedonisë i duhet një situatë serioze në të cilën mund ta humbasë vendin. Që të mos ekzistojë më. A do të ishte kjo një situatë e gjendjes ushtarake, ose ndonjë rrezik përçarjeje, falimentimi (ne kemi falimentuar që moti, de), ose një situatë në të cilën ose do të nevojitet aktivizimi i të gjithë vetëdijes dhe forcës, ose “mirupafshim nuk ka më Maqedoni”! Një situatë të tillë më së shumti e kishim para nënshkrimit të Marrëveshjes së Prespës, në të cilën morëm një mesazh të mbështjellë me celofan nga ndërkombëtarët “ose firmosni ose nuk do të jeni më, ju ndajmë, dhe pastaj me Zotin para”! Fakti që Zaev ishte në pushtet është krejtësisht i rastësishëm, ndaj doli se ai e shpëtoi Maqedoninë. E shpëtoi, pasha hashimin. Situata aktuale, ndër të tjera, është një pamje e asaj që ka lënë pas “Zajçe”. Po të ishte VMRO-ja edhe ajo do ta kishte gëlltitur marrëveshjen “si popi sarmën”. Pyetja e vetme është se si do ta kishte paketuar gjithë atë në media për elektoratin e tij. Çfarë duhet të ndodhë për të aktivizuar vetëdijen dhe forcën e përgjithshme dhe për të qenë të bashkuar në shpëtimin e shtetit. Duke qenë se Maqedonia nuk ka lindur ende një lider të lindur nga nëna, i cili nuk merr parasysh gjë tjetër veçse të fokusohet në “Maqedoni të shëndoshë”, ne do të presim në mënyrën më poltrone që amerikanët të na thonë se çfarë të bëjmë më pas. Cili budalla nuk beson se një pjesë e madhe e krijimit të situatës politike në vend nuk është rezultat i “mentorimit” amerikan. Maqedonia gjatë historisë së saj moderne ka qenë në pjesën më të madhe ajo që u nevojitet amerikanëve. Është një gjeopolitikë nga e cila nuk mund të shpëtojmë. Nëse nuk do të ishin amerikanët, pajtohemi apo jo, as Maqedonia, as Kosova nuk do të ishin dhe as Shqipëria nuk do të ishte ashtu siç është për momentin. Amerikanëve u duhej bregdeti i Adriatikut për të forcuar ndikimin e tyre në të gjithë Adriatikun. Dhe shqiptarët dhe maqedonasit si popull që në çdo moment qëndrojnë në pozicionin e amerikanëve “paqësisht” dhe përgjigjen me “kuptova shoku kapiten”! Poltronizëm klasik i bazuar në borxhe sepse dikush ka vendosur që ju duhet të kesh një shtet. Nëse amerikanët duan vetëm, për njëzet e katër orë mund ta rikthejnë në jetë Maqedoninë dhe ta bëjnë Zvicër të Ballkanit. Ata nuk kanë nevojë për të! E kuptoni apo jo! Ata kanë nevojë për ne ashtu siç jemi! Kopukë. Të më falni, që të na q… si të duan për instinktet e tyre gjeopolitike. Fundi i tregimit! Amerikanët, të më falni, i q… shtetet edhe më të mëdha se Maqedonia. Sigurisht që flas figurativisht, që të mos u hidhen “ultra patriotët”! Ky është fjalori im, por populli e do dhe e pranon atë. Sepse është “popullore”!
Le të kthehemi te titulli! Kurto, Murto dhe Turto! Çfarë do të sillnin zgjedhjet e parakohshme? Një të ardhme më të ndritur!? Ju lutem, kthjelluni! Thënë në gjuhën e popullit, dhe për ta kuptuar edhe gjyshja ime, realiteti është se nuk ka zgjidhje, situata është “mut deri në fyt”, gjeopolitikisht nuk dihet se ku do të shkojë përralla dhe nuk duhet të “lundrojmë” për të mos humbur atë që kemi. Ja kjo është! Vetëm nëse ata në Kale vendosin se u duhet kohë të mendojnë se çfarë të bëjnë më pas, atëherë ata do të na thonë “fëmijë, këtu është topi juaj (zgjedhjet), kështu që luani pak derisa të vendosim se në cilin gju do t’ju transferojmë. majtas ose djathtas. Dhe ne si majmunët e bardhë do “dhezemi” sokakëve kush është patrioti më i madh, kush është shpëtimtar, kush është hajdut, kush është peder, e kush është spiun! Epo ua q… krejt në listë ashtu si ballkanas që jeni, thote nje miku im, ju e kishit Jugosllavinë dhe në atë kohë bullgarët nuk guxonin as të “pëshpëritnin” nëse Goce Dellçevi ishte bullgar! Maqedonia ishte “MË” Maqedoni atëherë se tani.
OOO XHEMAT! Thonë, kush është i destinuar që ta q…, atij vet i bien brekët. Po nervozoheni që po ju flas kështu!? E po si t’ju flas kur shoh që brekët e juaja janë lëshuar deri në gjunjë! SIKTER NË SHTËPI! Për sot aq, dhe për nesër, me Zotin para. Lëri brekët të lëshuara poshtë që të mos mundohesh për t’i ulur sërish nesër.
(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)