Delvina KËRLUKU
HALIL SNOPÇE është lindur në Gostivar, ku ka kryer shkollën fillore dhe të mesme. Fakultetin e Matematikës e ka kryer në “Shën Kirili dhe Metodij”, në Shkup, ndërsa masterin po ashtu në drejtimin matematikë, në Universitetin e Tiranës. Doktoraturën në shkencat kompjuterike dhe matematikë aplikative e ka mbrojtur në UEJL. Menjëherë pas diplomimit është punësuar si profesor i matematikës në gjimnazin e Gostivarit, ku ka punuar 5 vite, ndërsa nga viti 2003 punon në UEJL, fillimisht si asistent i ri dhe tani është profesor inordinar në lëmin e matematikës aplikative. Gjatë punës në universitet ka publikuar mbi 30 publikime shkencore, të botuar në revistat shkencore ndërkombëtare, kryesisht nga lëmi i matematikës dhe shkencave kompjuterike dhe disa me analiza statistikore nga fusha e edukimit.
KOHA: Matematika është degë esencial në shumë fusha, si në shkencat natyrore, inxhinieri, mjekësi, financa dhe shkencat sociale. Pse ju e përzgjodhët këtë degë?
SNOPÇE: Një pyetje interesante për të cilën ndoshta sot e kësaj dite nuk kam përgjigje konkrete. Blez Paskali ka thënë se gjëja më e rëndësishme në jetë është zgjedhja e profesionit, por që zakonisht është rezultat i rastësisë. Ndoshta ka qenë diçka e vendosur thellë në ndërdijen time dhe në momentin që është dashur të merret vendimi, talenti ka shpërthyer. Por, është fakt që e kam dashur matematikën që në fëmijëri. Si nxënës e shijoja kënaqësinë e zgjidhjes së detyrave dhe problemeve matematikore. Pjesëmarrja dhe disa shpërblime në garat e matematikës e forcuan dashurinë ndaj lëndës. Në kohën e përzgjedhjes një pjesë e dashamirësve prisnin të studioj inxhinieri. Pastaj si student lexova një libër për historinë e matematikës, në parathënien e të cilit më la përshtypje një fjali: “Kënaqësia e zgjedhjes së një problemi matematikor është i atij lloji që e përjeton vetëm ai që e ka zgjedhur dhe ka përjetuar atë lloj kënaqësie. Ajo ekstazë nuk mund të sqarohet me fjalë”. Prej atij momenti e kam bindjen se ajo ndjesi, që si nxënës ka qenë unike, përbën ndoshta pjesën më të bukur në profesionit tim.
KOHA: Jeni doktor i shkencave kompjuterike dhe matematikë aplikative, profesor në Universitet. Cili është synimi juaj?
SNOPÇE: Përgjigjen mund të përkufizoj si një koncept matematik me shumë ndryshore. Do doja të ndaj me lexuesit një përvojë të shpeshtë që më ka rastisur jo vetëm këtu në Maqedoni, por edhe në shumë vende ku kam udhëtuar. Në bashkëbisedim me njerëz të ndryshëm kur më pyesin se çka jam me profesion, zakonisht reagimi i tyre është “oh, aspak s’më ka shkuar matematika!”, ose rastisën edhe ndonjë pyetje e formës “për çka faktikisht shërben matematika?”. Ndoshta edhe përzgjedhja të doktoroj zbatimin e matematikës në shkencat kompjuterike e ka përkufizuar në një farë mënyre njërën pjesë të synimit tim. Pra, kam dashur t‘ua qartësoj studentëve rëndësinë e asaj se për çka konkretisht shërben matematika në profesionin që e kanë zgjedhur. Kësisoj mendoj se më lehtë hapen shtigje për zbatimin e saj. Pjesa tjetër e synimit tim është që në rrethin ku veproj ta thyej tabunë e thënies “matematika nuk më shkon”. Unë jam i mendimit se dija funksionon në bazë të intuitës dhe të kreativitetit. Matematika e kontrollon intuitën dhe e rrit kreativitetin. Njerëzit me koeficient më të lartë të inteligjencës merren me probleme që mund të konsiderohen matematikore. Bukuria e matematikës qëndron në pandryshueshmërinë e rezultateve të saj. Edhe po të shkatërrohet bota ato ngelin të pandryshueshme. Teorema e Pitagorës është e pandryshueshme, pavarësisht se Pitagora ka vdekur. Intuita e tashme për ndonjë çështje mund të rezultojë në një të vërtetë të pandryshueshme për të ardhmen. Le të imagjinojmë problemin e një fushe të madhe, të cilën dëshirojmë tërësisht ta mbulojmë. Dikush mund të thotë se mund të bëhet përmes trekëndëshave, dikush drejtkëndëshave, ndërsa papa i Aleksandrisë ka thënë – përmes gjashtëkëndëshave, ashtu siç bëjnë bletët me dyllin. Që atë kohë për këtë problem njerëzit ndaheshin në papistë dhe antipapistë, përderisa 1700 vite më vonë, konkretisht më 1999, Tomas Hel vërtetoi se papa dhe bletët kanë pasur të drejtë. Kjo u bë teoremë dhe nuk ka kush e ndryshon. Për diamantet thuhet se ngelin të njëjta përgjithmonë. Por këtu ka një dallim esencial në mes “përgjithmonë” dhe “përjetësisht”. Në një konferencë matematikore një ligjërues tha “Nëse dëshiron ti thuash dikujt se e do përgjithmonë, dhuroja një diamant, por nëse dëshiron ti thuash se e do përjetësisht, dhuroja një teoremë”. Nuk e di a e arrita të sqaroj synimin tim!? Thjesht synoj të mbjell optimizëm tek studentët për matematikën. Ndonjëherë u them atyre se po të pyetni djalin tim 7 vjeçar sa bëjnë 8+5 dhe 8 – 5 menjëherë jep përgjigje, por po ta pyesim sa janë 5-8 ai thotë “nuk mundet”. Shumica e nxënësve që prej klasës së pestë dinë që mundet, pasi që kanë arritur një stad më të lartë zhvillimi se 7 vjeçari. Në kohën e Ajnshtajnit kanë qenë të paktë ato që e kanë kuptuar, por sot Ajnshtajnin e kuptojnë shumë veta. Steven Hocking ka vërtetuar se edhe kuptimi i kohës ka pasur fillim dhe do të ketë edhe mbarim, por janë shumë të paktë ato që e kuptojnë. Nuk do të kisha thënë synim, por gjithsesi se kam dëshirë për të kuptuar këtë vërtetim në lidhje me kohën që për momentin më duket paradoksal.
KOHA: Duke harruar për një çast lëvizjet, në metropolet e mëdha të botës, si e përkujtoni fëmijërinë. Deri ku guxonte ëndrra juaj asaj kohe?
SNOPÇE: Babai arsimtar matematike dhe nëna mësuese. Rrallë kishte familje në Gostivar në kohën e fëmijërisë sime kur të dy prindërit punonin në arsim. Kështu që isha i edukuar plotësisht në një frymë arsimdashëse. Ëndrra ime e atëhershme nuk besoj se e kalonte spektrin e ëndrrave të fëmijëve tjerë. Që në moshë të re kam lexuar libra të autorëve shqiptar disa prej të cilëve ishin të ndaluar nga sistemi. Nëna ime mbante një bibliotekë të fshehtë në shtëpi. Kam qenë i pasionuar pas letërsisë, por edhe gramatikës. Si rrjedhojë dy vite radhazi kam fituar çmimin e parë, në garat e gjuhës shqipe për nxënësit e Maqedonisë. Pastaj lojërat fëmijërore në rrugë më kujtohen. Ëndrra që si klasë dhe shkollë të fitojmë turnirin e futbollit apo të basketbollit. Përveç kësaj, fëmijëria shoqërohej edhe me shumë pyetje të formës: “pse?” Pse nxënësit shqiptarë në gjimnaze duhej të mësonin maqedonisht? Pse nëse kërkon të drejtën e mësimit në gjuhën amtare ndëshkohesh nga policia? Pse nuk guxojmë ta përdorim flamurin kuq e zi me shqiponjën dy krenare? Pse në demokraci nxënësit maqedonas protestojnë për shkak se në Gostivar të gjithë deputetët e zgjedhur ishin shqiptar?, etj.
KOHA: Për të qenë një nxënës i dalluar, duhet të jesh punëtor, i suksesshëm. Çfarë ju karakterizonte ju si nxënës?
SNOPÇE: Në një poezi të qëlluar flitet për çastin kur foshnja për herë të parë shkëputet nga diçka ku mbahet dhe me një drejtpeshim të lëkundur hedh hapat e parë. Aty potencohet ai moment i mrekullueshëm i guximit fillestar. Edhe si nxënës mendoj se ekziston ai momenti i guximit fillestar, t’i thuhet vetvetes “unë mundem të bëj”. Ai guxim shoqërohet edhe me besimin në vetvete se me punë do ti arrij qëllimet. Mundohesha me përpikëri të realizohesha në frymën që zotëronte në familjen time se “arsimi është pjesa më e rëndësishme e jetës”. Tomas Edison ka thënë se gjenialiteti është vetëm 1% talent, ndërsa 99% është djersë dhe punë e mundimshme. Mos më keqkuptoni, as që dëshiroj të them se i takoj kategorisë së gjenive, por kjo thënie është e vërtetë për të gjithë sukseset dhe arritjet. Shokët thoshin se kam talent për matematikë, gostivarasit tjerë përmendnin gjenin familjar. Ndoshta talenti ka ekzistuar, por patjetër të them se kam punuar shumë, që prej fillimit. Me shumë net pa gjumë. Shpesh i parashtroja vetes një qëllim dhe plan ditor dhe në të shumtën e rasteve e realizoja. Këtë shprehi pune e kisha krijuar edhe falë një konkurrence të jashtëzakonshme në klasën time fillore. Nga ajo klasë kanë dalë shumë personalitete të suksesshme, në sfera të ndryshme. Si parim pune e kishim kompetencën! Mendoj se kjo filozofi na ka ndihmuar shumë në arritjet tona dhe pa modesti mund të them se Gostivari na njeh si shembull për gjeneratë të suksesshme.
KOHA: Keni studiuar në vitet e tranzicionit të Maqedonisë. Cilat ishin vështirësitë e juaja, në fakultet?
SNOPÇE: Kam studiuar në Shkup në një mjedis të dominuar nga maqedonas. Në vit të parë ishim disa shqiptarë, ndërsa prej vitit të dytë mbeta i vetmi shqiptar në grupin e matematikës. Kjo s’do mend ka pasur disavantazhet, por gjithsesi edhe përparësitë e veta. E kam parim që mos të diskutoj për gjërat e vështira, mos them të këqija. Prandaj, do të përmendi një aspekt shumë pozitiv të kësaj: njohja për së afërmi e mentalitetit ose kisha thënë filozofisë së mendimit dhe veprimit të rinisë maqedonase. Kjo gjë mendoj se paraqet një përparësi për mua. Po ashtu kam pasur mundësinë të tregoj se si një shqiptar në konkurrencë të tillë mund të arrijë shumë sukses. Disa vite më pas, vëllai im Iliri, u shpall si student më i mirë në historinë e këtij fakulteti me mesataren 10.00. Kurse tranzicioni ka qenë më tepër shoqëror por jo edhe shkencor – në Shkup deri vonë studimet në fakultetin e matematikës dominoheshin nga literatura ruse.
KOHA: Keni qenë pjesë e Fakultetit të shkencave matematikore- natyrore. Për ju Tirana është mbështetja në udhëtimin tuaj në fushën e studimit dhe një hapësirë kulturore?
SNOPÇE: Tirana faktikisht më hapi rrugën e gjurmimit në sferën aplikative të matematikës. Në studime kryesisht mësoja çështje teorike, vërtetime dhe principe abstrakte, kurse në Tiranë në kohën e shekullit të ri profesorët kërkonin sfida të reja të hulumtimit shkencor. Edhe ato të edukuar dhe të zhytur në teori joefikase kërkonin një tranzicion edhe në fushën e kërkimeve shkencore. Pra, mentori im më nxiti të hulumtoj në sferën e matematikës së zbatuar dhe ‘masteri’ im atje paraqet një transformim të rëndësishëm në qasjen personale ndaj matematikës. Ndikimi i Tiranës në sferat tjera është edhe më i madh. Përmes mediave Tirana luan rol shumë të rëndësishëm për ne shqiptarët e Maqedonisë posaçërisht në sferën e kulturës dhe, kohëve të fundit, edhe sportit.
KOHA: Çfarë raporti ka te Ju puna studimore dhe kush të tërheq më shumë, hulumtimi apo interpretimi?
SNOPÇE: Aspekti hulumtues varet edhe prej kushteve dhe mundësive që ofron shteti. Në Maqedoni nuk ka suport ose është minor. Kur nuk ke institucione dhe punë në grupe ekspertësh, ti kufizohesh në punë individuale hulumtuese e cila është më shumë ideore sesa inovative… dhe parashtrohet pyetja se kush do ti eksploatojë idetë këtu, në Maqedoni? Edhe po të ekzistojë dëshira, nuk ka kushte për të. Jam i mendimit se më mirë të mësojmë ti përdorim dhe t’i shfrytëzojmë gjërat në mënyrë më të mirë të mundshme, se sa të mundohemi të shpikim. Përderisa ne këtu për shembull e mësojmë përdorimin e Samsung 3, diku tjetër është shpikur Samsung 5. Prandaj, për kushtet tona më tepër rëndësi i jap interpretimit, duke shpresuar se mund të formojmë gjenerata të shëndosha, që në të ardhmen kur të ofrohen mundësitë mund të eksploatojnë ato njohuri dhe të bëjnë më tepër se ne. Këtu më lejoni të shfrytëzoj rastin që të shpreh një falënderim publik UEJL-së, që ka qenë suporti i fuqishëm në punën time hulumtuese. Kam marrë pjesë në mbi 20 konferenca shkencore, qoftë për matematikë, qoftë për informatikë, në shumë vende të botës.
KOHA: Matematika është abc- ja e shkencave?
SNOPÇE: Poetikisht ashtu thonë. Nëse e përkthejmë në gjuhën matematikore do të kishim thënë baza e shkencave, apo siç thotë Gausi “mbretëresha e shkencave”. Disa thonë se matematika ka fuqinë të sqarojë realitetin fizik, ndërsa disa shkojnë edhe më larg dhe thonë se matematika faktikisht është esenca e realiteti fizik dhe se të gjitha vetitë e këtij realiteti janë matematikore. Ajnshtajni ka thënë se matematika ndodhet në të gjitha të vërtetat mbi universin. Nëse ekuacioni formulohet në mënyrë të saktë, atëherë mund të fitojmë rezultatin e gjithçkaje. Për ilustrim, fuqinë e matematikës e gjejmë tek televizori, smartfonat, satelitët, wi-fy, gps, etj. Të gjithë këto janë pasojë e ekuacioneve të Makswellit.
KOHA: Euklidi ka jetuar rreth vitit 300 p.e.s dhe konsiderohet si Babai i gjeometrisë. Për fat të keq, shumë pak dihet për jetën e tij. Ju me siguri e njihni më mirë, përmes 13 librave, të cilat njihen me titullin “Elementet”?
SNOPÇE: Paradoksalisht për jetën e Euklidit, veprimtaria e të cilit ka pasur reflektim më të fuqishëm në historinë e matematikës, ekzistojnë shumë pak të dhëna. Ai ka vepruar gjatë periudhës që njihet si periudha Aleksandriane, më saktësisht në kohën e Ptolomeut. Kjo periudhë karakterizohej me zëvendësimin e metodave empirike të punës me metodat e arsyetimit logjik të fakteve matematikore kur shkencës i është dhënë rëndësi shumë e madhe. Thuhet se edhe Leka i Madh ka admiruar punën e dijetarëve. Është e njohur thënia e tij se po të mos ishte Aleksandër do të kishte dashur të ishte Diogjen. Elementet e Euklidit e formojnë bazën e gjeometrisë euklidiane, e cila mësohet në shkolla sot e kësaj dite. Pas Kuranit dhe Biblës, “Elementet” e Euklidit së bashku me “Historinë natyrore” të Plinit dhe “Komedinë hyjnore” të Dantes janë tre nga librat më të lexuar në historinë e njerëzimit. Ja dy anekdota lidhur me të: – Kur mbreti Ptolomej e pat pyetur se a kishte ndonjë mënyrë më të thjeshtë për ta shkruar “Elementet”, Euklidi është përgjigjur: “Madhëri, në gjeometri s’ka rrugë të posaçme për mbretërit!”. Dhe kur njëri nga nxënësit pasi i mësoi disa pohime gjeometrike kishte pyetur se çka do të ishte përfitimi nga këto, Euiklidi e kishte urdhëruar skllavin e vet ti japë ca dukatë pasi që ky person kërkon fitimin e asaj që e mëson! Fitimi kryesor nga dija është kënaqësia e njohjes.
KOHA: A kanë evoluar shkencat natyrore në shekullin e fundit. Çfarë mund të presim pas dhjetë matematicientëve më të shquar të historisë botërore: si Pitagora, Euklidi, Leonard Euler, Carl Friedrich Gauss, Bernhard Riemann, Rene Descartes, Alan Turing, Leonardo Pisano Bllogno, Andre Wiles, Isac Newton dhe Wilhem Leibniz – ku dy të fundit njihen si krijuesit të ‘Njehsimit Diferencial dhe Integrale’?
SNOPÇE: Keni gërshetuar personalitete me kontribute në një hark kohor prej 25 shekujsh, duke filluar nga Pitagora në shekullin e V-të para erës sonë deri te Andre Wiles, i cili në mos gabohem ende është gjallë. Ky i fundit për shembull para 20 viteve e ka vërtetuar teoremën e famshme të Fermës se vjetër mbi 350 vjet. Do shtoja këtu matematikanët arab prej shekullit X – XV, p.sh Al-Kvarizmi, i cili për herë të parë e vendos kuptimin e algoritmit, që sot është kuptimi më i eksploatuar shkencor. Sistemi numerik që përdor bota është zbulim arabi. Sa i përket Lajbnicit interesant është të theksohet se ka qenë filozof dhe si i tillë ka vlerësuar matematikën si një rrugë e sigurt, për të arritur te e vërteta. Paralelisht me Njutnin, por pavarësisht nga ai, e zbulon ligjin për njehsimin diferencial dhe integral. Dallimi është në faktin që Lajbnici atë e realizon duke studiuar probleme gjeometrike, ndërsa Njutni probleme mekanike. Kjo konsiderohet si zbulimi më i madh në historinë e matematikës dhe meritat u takojnë në mënyrë të barabartë edhe Lajbnicit edhe Njutnit. Jo rastësisht Njutni ka thënë “unë pashë më larg se të tjerët pasi qëndrova mbi supe gjigantësh”, duke aluduar për mendjet e ndritura përpara tij. As teoria më e njohur e shekullit të 20-të, ajo e relativitetit nga Ajnshtajni nuk do të ishte e mundur të formulohet po të mos ekzistonte gjeometria e Rimanit dhe teoria e pandryshueshmërisë, e formuluar nga Keli dhe Silvestri. Sot teknologjia zë vendin më të rëndësishëm në zhvillimin shkencor: super kompjuterët, njehsimet e ashtuquajtura paralele, etj. Pra, gjithçka ka të bëjë me llogaritje. Edhe fjala kompjuter do të thotë llogaritës. Këtu janë edhe bio-teknologjia, gjeo-teknologjia, teknologjia në mjekësi, etj. Mandej, shumica e algoritmeve që përdor ‘google’ faktikisht janë algoritme të algjebrës lineare. Edhe vet emri google ka kuptim matematik, nëse pas numrit 1 shënohen 100 zero, fitohet google.
KOHA: Mësuesi duhet të tregojë që është në koherence me gjithçka që ndodh në klasë, apo…?
SNOPÇE: Mësuesia mendoj se është profesioni më i vështirë nëse pretendon ta bësh ashtu siç duhet. Unë sinqerisht mundohem të jap maksimumin në klasë, si në aspektin mësimor ashtu edhe në atë edukativ. Nuk jam i sigurt a mundem t’i arrij objektivat. Me kënaqësi i lexoj komentet e studentëve gjatë evaulimit dhe mundohem të përqendrohem në vërejtjet kur ato ekzistojnë.
KOHA: Në jetë duhet të mbledhim të mirat. Të minusojmë zënkat, lumturinë ta shumëzojmë, Dhimbjen ta pjesëtojmë …A është jeta matematikë?
SNOPÇE: Njëri ndër matematikanët më të mëdhenj të shekullit XIX-të, Vajershtrasi, ka thënë se matematikani që nuk është nga pak edhe poet, nuk është matematikan i vërtetë. Mbase ai ka menduar për fantazinë dhe imagjinatën, që përmes poezisë shprehen më së miri. Derisa poezia konkreten e shpreh në formë abstrakte, matematika abstrakten e transformon në diçka konkrete. Ajo ka fuqinë që fantazinë ta bëjë realitet. Kur isha i vogël njëra ndër fantazitë e mia ishte që të kem një mjet dore, me të cilin në çdo moment mund të flasë dhe të shoh personin tjetër. Ajo gjë sot është realitet. Matematika e ka meritën më të madhe për këtë. A është jetë matematika? Përgjigjen do ta përfundoj me thënien e Galileut të madh:”Librin e jetës që e kemi përpara syve në çdo çast, nuk mund ta kuptosh nëse më parë nuk ja mëson gjuhën. Ajo është shkruar në gjuhën e matematikës”.
KOHA: Filmi – dramë “A beautiful mind”, me kryepersonazhin Rusell Crowe, bazohet në jetën e John Nash. Çfarë do të thotë për ju ky film, meqë profesioni i tij përputhet edhe me profesionin tuaj?
SNOPÇE: John Nash është fitues i çmimit Nobel, në lëmin e ekonomisë. E potencoj këtë që lexuesve t’ju transmetoj se nuk ka çmim Nobel për matematikë, pasi ashtu ka lënë në testament vetë Nobeli, por pavarësisht kësaj, kjo nuk i ka penguar matematikanët që të pajisen me këtë çmim, por në fusha tjera. Unë kam bindjen se jo shumë larg, matematikanët do të marrin çmim Nobel, madje edhe në mjekësi, për shkak të metodave shumë të sofistikuara zbatuese në këtë lëmi e që janë pasojë e zbatimit të matematikës. John Nash është një rast i tillë. Ai është marrë me të ashtuquajturën “teori të lojërave” që ka zbatim në ekonominë e tregut, shkencat kompjuterike si dhe në teoritë ushtarake. Ai ka qenë i diagnostifikuar me një lloj skizofrenie dhe filmi pikërisht paraqet kryepersonazhin ndërmjet fantazmave joreale që shkakton sëmundja dhe punës së tij shkencore. Filmi ka fituar disa çmime Oscar dhe për mua e potencon fuqishëm intelektin e një matematikani përballë sëmundjes. Ani se objekt i talljeve dhe nënçmimeve, Xhon Nesh, në fund fiton respektin e profesorëve dhe studentëve, kështu mbaron filmi i cili gjithsesi është stimulues jo vetëm për mua, por edhe për gjithë studiuesit tjerë.
KOHA: Përkushtimi në shkencë bën që të humbim shumë kohë për familjen. Sa i përkushtoheni asaj?
SNOPÇE: Pas gjithë përgjigjeve besoni se e kam më vështirë të përgjigjem për çështjet familjare. Ndoshta për arsye të përgjegjësisë që ndjej ndaj tyre, apo ndoshta edhe ndaj ndjenjës së fajësisë karshi dilemës se a i kryej obligimet që më takojnë si bashkëshort apo si prind. Vajza Nesa dhe djali Bariu, i cili e ka trashëguar emrin e babait tim të ndjerë, për mua paraqesin atë mrekullinë që më jep stimul, motiv dhe kënaqësi. Nga ana tjetër, gruaja ime Asliani, më jep siguri, besim dhe është përkrahja ime më e madhe, për të gjitha çështjet jetësore. Gjithsesi, gjej kohë ti kushtohem familjes, në çdo moment të lirë, e posaçërisht gjatë vikendeve. Ata kanë rëndësi parësore për mua. Nuk i kursej falënderimet ndaj Zotit që më ka mundësuar të kem një familje të tillë.
KOHA: Një shkencëtar, a mund ta ketë përparësi edhe politikën?
SNOPÇE: Po të kishte një ekuacion matematikor për politikën, gjithsesi do të kishim zgjidhje për problemet që na ballafaqojnë. Këtu qëndron pra paradoksi. Matematika ka përgjigje për të gjitha fenomenet e natyrës, por nuk ka zgjidhje për çështjet e vendimmarrjeve politike që e determinojnë fatet e njerëzve. Po ti pyesnim njerëzit për politikanët, shumicën e tyre i njohin. Po ti pyesnim për shkencëtarët, rrallë kush i njeh. Nga ana tjetër, si duket politikan mund të bëhet secili, ndërsa shkencëtar mund të bëhen vetëm ata që kanë guximin e kacavjerrës në pjerrësirat e saj të rrepta. Pra, edhe një paradoks i jetës së sotme. Kur jemi te paradokset, mendoj se gjithçka është e mundshme, por edhe po të mundet është joreale dhe jokuptimplote. Në logjikën matematikore ekziston një gjykim i vërtetë që thotë: “Nëse hipoteza është e gabuar, çdo përfundim është i vërtetë”.
© Gazeta KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.