Kreu i Bashkësisë Fetare Islame (BFI), Shaqir Fetahu në intervistë për gazetën KOHA flet për sfidat me të cilat ballafaqohet ky institucion fetar, pasojat nga kriza shëndetësore dhe ekonomike e shkaktuar nga Covid19, si dhe për kthimin e dinjitetit të hoxhës dhe besimit të besimtarëve në këtë institucion. Mes tjerash, ai në intervistë flet edhe për ekstremizmin dhe radikalizmin, ndërkohë thotë se çdo xhami që është në kompetencë të BFI-së, kontrollohet nga ky institucion, dhe se nuk predikohen ligjërata me terminologji ekstremiste…
Intervistoi: Destan JONUZI
KOHA: Z.Fetahu, pas zgjedhjes suaj keni marrë shumë urime. A ju ka uruar edhe paraardhësi juaj?
FETAHU: Nga ish-Reisi ende nuk kemi ndonjë paraqitje, sidoqoftë ne vazhdojmë në kontinuitet me udhëheqje në Bashkësi Islame, është e drejta e njerëzve për të uruar dhe të mos uruar. Deteyra jonë është udhëheqjen e BFI-së, ta bëjmë me një vetëdije të lartë, me një sinqeritet të jashtëzakonshëm, me një durim të pashoq, sepse me të vërtetë koha ka ngarkesat e veta, ka sfidat e veta.
KOHA: Thatë se ju kane uruar edhe përfaqësues të spektrit politik. A a ju ka uruar zoti Ahmeti dhe Sela?
FETAHU: Jo vetëm zoti Ahmeti dhe zotri Sela, por na kanë uruar të gjithë, kryetarët e partive politike të bllokut shqiptar, por edhe të bllokut boshnjak, rom, turq e kështu me radhë domethënë është një kënaqësi e veçantë.
KOHA: Kur jemi te politika, zgjedhja juaj është shoqëruar me zëra se ka ndikim politik. Sa politika ka ndikim në BFI?
FETAHU: Unë mendoj se ne jemi në një ambient të pluralizmit demokratik nga ku bisedat janë të lira, të mendojmë kështu apo ashtu. Kanë të drejtë të mendojnë se ka edhe ndikim të ndonjë subjekti politik. Por, me përgjegjësinë më të madhe ju them se zhvillimet e fundit në BFI janë shumë autonome, burojnë nga faktorët kyç të organizimit të jetës fetare, duke përfshirë subjektet e 13 muftinive të BFI-së, si dhe antarët e Rijasetit. Jemi shumë të lumtur që këto veprime kanë lindur në mënyrë shumë të logjikshmë, me një vetëdije të lartë, me një përgjegjësi të madhe dhe të pavarur nga ndonjë ndikim politik. Andaj, kjo është ajo që më bënte të kënaqur dhe të lumtur, vet fakti që na kanë ardhur urime nga të gjitha subjektet politike, po biles edhe ato maqedone, tregon dhe vërteton se vërtet këto zhvillime janë të shëndosha, janë të pavaruara dhe do të rrugëtojnë në një rrugë e cila do të kultivojë vlera për të gjithë. Ne kemi deklaruar se kjo shtëpi është e të gjithë pjestarëve të islamit, pa dallim race apo kombi.
KOHA: Me gjithatë përceptimi për ndikim politik sikur e ka sbehur, sikur e ka degraduar të them porfesionin e Hoxhës?
FETAHU: Shihni është më se e vërtetë që secili insitiucion ka baticat dhe zbaticat e saj. Ne për atë jemi këtu që të fillojmë rrugëtimin e një kultivimi të një rruge më të shëndoshë, që të jemi në zemrat e besimtarëve sepse besimtarët meritojnë të jenë një pasqyrë e pastër islame, sepse ata japin çmos që BFI të organizohet, të bëjë funksionimin e saj, kur dihet se shteti nuk ndihmon për arsye të sekulazrizmit. Ne kemi obligim të patjetërsueshëm, jo vetëm të jemi në shërbim të besimtarëve dhe të praktikojmë islamin në suaza të burimores, në suaza të tradicionales dhe të vërtetojmë me veprat tona, me rrugëtimin tonë se vërtet jemi në shërbim të besimtarëve dhe në ngritjen e vetëdijes së pastër islame, si para besimtarëve, poashtu edhe para njerëzve dhe botës në përgjithësi. Hapat e parë e kanë vërtetuar këtë gjë, tani kemi një BFI e cila nuk merret me skandale të ndryshme, nuk prodhon efekte negative, por tani kemi marrë rrugën e kultivimit të vlerave fetaro-islme ashtu siç i kemi kompetencat tona.
KOHA: Me sa kuptuam, gjatë punës suaj do të angazhioheni për rikthimin përpos dinjitetit të Hoxhës, edhe rikthimit të besimit të besimtarëve në institucionin që drejtoni?
FETAHU: Rrethanat shoqërore politike kanë bërë që të ketë rrethana të ndryshme, është në pyetje edhe kriza ekonomike edhe ngatërrimi i kompetencave. Shumë njerëz mendojnë se BFI duhet të zgjedh edhe shumë probleme të tjera që nuk janë në kompetence të saj. Është e vërtetë se ka pasur mendime negative ndaj BFI-së, ne duhet të jemi prej atyre që duhet ta analizojmë mirë situaten, nësa ka pasur dobësi, të mundohemi të i evitojmë ato dobësi nga angazhimet tona, nga organizimi ynë. Të mundohemi të nxjerrim në shesh vlera të reja që i takojnë e kohës dhe vendit. Do të mundohemi personalisht që të mëshirojmë teorrinë me praktikën islame, sepse mendojmë se kjo është e vetëmja rrugë që çon drejt besimit, para besimtarëve, drejt veprave madhore, drejt kontributit për ti shërbyer njeriut familjes dhe shoqerise në përgjithësi. Mbaj bidnejen se e vetemja rrugë të që kthen besimin janë veprat tona që do të duken, atje ku do të veprojmë dhe ku do të jetojmë.
KOHA: Reis jeni deklaruar lidhur me situaten e krizes shendetesore dhe ekonomike e Kovid 19. Si rrjedhojë e kësaj situate dështoi organizimi i Haxhxhit. A e ka dëmtuar financiarisht kjo BFI-në?
FETAHU: BFI menjëherë pas shpalljes së epidemisë në nivel shtetëror dhe botëror, ju qasë seriozisht “betejes” ndaj Kovid-19, për të dhënë kontributin e saj në eleminimin e kësaj sëmiundje dhe për të tejkaluar këtë gjendje të vështirë, e të jashtëzakonshme. Ne me përpikshmëri si në të kaluarën, edhe tash vazhdojmë ti respektojmë dhe jemi në suaza të rekomandimeve të Ministrisë së Shëndetësisë dhe Organizatës botërore të Shëndetetësisë. Sa i përket dëmeve është më se e vërtetë se nga kjo sëmundje – Bota, edhe ne ka ndikuar negativisht edhe psiqikisht. Shpirterisht i ka lodhur njerëzit në përgjithësi por edhe në aspektin ekonomik, andaj kohën në të cilën unë e udhehëqi BFI-në është e vështirë padyshim, sepse mos organizmi i Haxhxhit ka dëmtuar financiarisht BFI-në, sepse një ndër burimet e mirëmbajtjes së Medreseve tona është edhe çeshtja e organizmit të Haxhxhit.
KOHA: Ku është shteti në këtë mes?
FETAHU: Shteti momentalisht ndihmon simbolikisht. Shteti e quan veten si sekularist, feja është e ndarë nga shteti dhe ne mendojmë se në të ardhmen duhet të ulemi seriozisht të bisedojmë me Qeverinë me shtetein, dhe të gjejmë një model që edhe shteti të merrë pjesë në mirëmbajtjen e BFI-së.
KOHA: Keni deklaruar se në BFI ka mjete vetem sa për të mbuluar rrogat e fundit. Ku shkuan rezervat nga arka e BFI-së?
FETAHU: Është një e vërtet se unë e gjeta arkën vetëm me një rrogë. Kjo për BFI-në është një shqetësim se çka do të bejmë në të ardhmen, por falë Zotit me angazhimin e të gjithë organeve të BFI-së ne arritëm që ti mbulojmë kerkesat e nënpunësve fetare plotë 6 muaj.
KOHA: Rasti i fundit ne Vjenë, na tronditi te gjithëve si edhe gjithë botën, megjithatë për vite të tëra është përfolur për radikalizmin fetar. Është i pranishëm ky radikalizëm në mesin tonë?
FETAHU: Ne si BFI si dhe çdo besimtarë vërtetë na ka tronditur në formë të veçantë çdo akt terrorizmit në Botë qoftë nga jomuslimanët, qoftë nga ata që thirrin veten si mysliman. Akti terrorist është një akt më i shëmtuar antinjerëzor dhe sipas parimeve të Islamit, si dhe çdo besimi tjetër. Terrori apo terrorizmi është direkt goditje kundër jetës së njeriut. Jeta e njëriut është dhuratë e Zotit çdo sulm kundër jetës së njeriut është akt kundër Zotit. Jeta është e shenjtë për këtë shkak i madhi Zot thotë: “Kush mbytë një njëri pa fije arsye, sikur ka mbytur tërë njerëzimin. Kush shpëton një jetë, sikur ka shpëtuar tërë njerëzimin”. Paramendoni një jetë të shpëtosh barazon me shpëtimin e gjithë njerëzimit, një jetë të mbytishë është sikur të mbysësh tërë njerëzimin. Askush në historinë e njerëzimit, asnjë ideologji, nuk e ka definuar në këtë mënyrë. Pse është kështu, sepse njeriu është vepra më e bukur, më e shenjtë dhe më madhore që ka krijuar Zoti. Andaj çdo sulm kundër kësaj vepre madhore dhe më të bukur, pra do të thotë aktet kundër vullnetit të Zotit. Per këtë shkak i Madhi Zot ne na obligon që të jemi afër njëri tjetrit, të ndihmojmë njëri tjerin, të jemi në shërbim të jetës së njeriut dhe mund për këtë çdo terrorizëm pa marrë parasysh se nga kush vjen.
KOHA: Cili është roli i BFI-së në risocilaizimin e të kthyerve nga Siria dhe Iraku?
FETAHU: Në shumë vite para ardhjes sime, sepse une kam qenë edhe anëtarë i kryesisë së BFI-së plot 25 vite apo 30 vite, jam një ndër faktorët brenda BFI-së si muftini i cili ka udhëhequr, shumë herë BDI ka pasur hapa që me projekte të veçantë ka kërkuar përkrahjen e ambasadave të ndryshme. Ka pasur përkrahje maksimale, kemi biseduar edhe me Qeveritë e vendit, tani pak e kemi bidesuar edhe me kryeministrin Zoran Zaev. Në të ardhmen do ta bisedojmë edhe këtë çështje siç ka ndodhur edhe në Kosovë dhe Shqipëri e në shumë vende të tjera. Sepse atje ka njerëz të pafajshëm, fëmijë të pafajshëm të cilët janë të manipuluar apo kanë lindur atje, jetojnë atje. Ata është e vërtetë se kërkojnë ndihmë që të kthehën në vendlindjen e tyre, jetojnë në kushte jo të mira dhe ne do të bëjmë përpjekjet tona me faktorët qeveritar, si dhe me ambasadat e ndryshme që sado pak njerëzit e pafajshëm ti kthejmë në vendlindjet e tyre. Kjo do të jetë një nder edhe për shoqerinë edhe për faktorët politik. BFI është e përfaqësuar, çdo vepër që është humane i kontribuon shoqërisë. Ne do të jemi të gatshëm më të gjitha potencialet tona fiziko-shpirtërore dhe intelektuale të kontriibojmë në këtë çështje, por kuptohet nuk jemi ne të parët, apo të vetmit subjekt që duhet ta bëjmë këtë. Kjo çështje duhet të zgjidhet me të gjithë faktorët duke filluar nga ato qeveritar, humanitar etj.
KOHA: Ka teolog në vendin tonë që predikojnë islamin radikal?
FETAHU: BFI në mënyrë permanente ka qenë edhe në të kaluarën, edhe tash dhe do të jetë permanenet në një rrugëtim që do të angazhohet maksimalist, që në shoqerinë ku ne jetojmë aspak mos të ketë elemente të radikalizmit. Momentalisht nuk kemi ashtu elemente mos të them se i kemi nën konrroll, Jo, nuk kemi elemente që na bëjnë të themi se ka. Është e vërtetë se ne analizojmë këtë situatë në bashkëpunim me faktorët brenda BFI-së dhe kuptohet se në momentin kur pak shohim një sinjal të ndonjë radikaizmi, ekstremizmin kuptohet të huaj jo të vendit, sepse vendi ynë nuk ka ashtu dukuri, ne menjëherë i marrim masat tona. Xhamitë tona janë ata, bazat kryesore që flasin bindin, ngitin vetëdijen për dëmin që mund të sjell radikalizmi dhe ekstremimzmi. Radikalizmi dhe ekstremizmi është shumë i dëmshëm, jo vetëm për islamin, jo vëtem për besimtarët islam, por është edhe për rrugëtimin kombëtar të shqiptarëve, turqëve, romëve dhe boshnjakëve e të tjerëve që i takojnë konfesionit islam. Dhe ne ua kemi bërë me dije të gjithë besimtarëve se dëmi më i madh është dëmi ndaj vetvetës, andaj duhet ti mbajmë larg duart nga ekstremizmi, radikalizmi dhe mos dhashtë Zoti edhe nga terrorizmi, që mund të futet në të gjitha shoqeritë. Ne do të luftojmë, dhe jemi të angazhuar dhe angazhohemi që të jemi një shoqëri, të ndikojmë në një shoqëri moderne, bashkëkohore humane, pasiqë qëllimi kryesor i islamit, por edhe vet fjala Islam apo Selam do te thote paqe apo ngritje e vetedijës së njëriut për humanizëm.
KOHA: Ekziston rreziku prej ndikimeve te atjeshme dhe predikimeve te ne nga të kthyerit e luftarave nga Lidnja e Mesme?
FETAHU: BFI do të dalë me projekt se si duhet të veprohet me ata njerëz të cilët kanë vetëdije destruktive apo radikale ekstreme. BFI do të ketë mënyrën e vet se si do të ndikojë dhe do të marrë përgjegjësi praktike, teorike dhe në terren që të ndihmojë këtë proces të risocializimit. Kemi aftësi, potencial kadrovik dhe metodologji, strategji për të hyrë në këtë proces të konribojmë aty ku e kemi kompetencën, jo jashtë kompetencave tona.
KOHA: Në të kaluarën nga krerët e BFI-së gjithnjë është pretenduar se janë të fuqishëm politikisht, por edhe se janë pro-amerikan. Reisi Shaqir Fetahu është me lidnjen apo përndimin?
FETAHU: Ne si BFI kuptohet jemi në shërbim të drejtimit të popullit tonë, aty ku është më e dobishme të jetë rrugëtimi i çështjes së kombit tonë, të kombeve në përgjithësi, ne jemi në atë rrugë, sepse Islami është fe që duhet të jetë në shërbim të mireqënies, së kombit dhe popullit tonë. Rruga jonë dihet edhe si komb, edhe të paret tanë, rilindasit tanë, kanë dhënë strategji kombëtare e fetare të kombit, se rruga jonë është pro perëndimore, pra drejt rrugës bashkëkohore të mirëqënies së kombit tonë sepse ne i takojmë edhe fizikisht Evropës e Perëndimit. Jemi autokton në zhvillimin e islamit dhe ne me shekuj, para një shekulli kemi marrë drejtimin pro perëndimor dhe mbaj bindjen se perëndimi është djepi i demokracisë. Fundi-fundit për islamin jeta prulariste demokratike, jeta e dijës dhe shkencës është toka më pjellore e parimeve të fesë islame. Ardhmëria e institucionit tonë është mu aty ku është rruga më e mirë e lëvizjes së kombeve tona që i përfshinë BFI. Duhet të jemi të aftë se çdo rrugë kërkon aftësi për të nisur rrugës drejt perëndimit, pro-amerikane.
KOHA: Manastiri i Leshokut i rrënuar gjatë konfliktit të vitit 2001 është rindërtuar. Kur do të ndërtohet xhamia e Prilepit e cila po ashtu është rrënuar, djegur e shkatërruar gjatë këtij konflikti?
FETAHU: Çështja e xhamisë së Prilepit e cila ende është gërmadhë, edhe sot e kësaj dite prej vitit 2001 më tepër është çështje e Bashkësive fetare. Ata duhet ta zgjedhin ate problem, ndoshta është një përgjegjësi edhe e Kishës Ortodokse Maqedonase. Nëse ne arrijemë ta zgjidhim atë problem, të ndërtohet ajo xhami, sepse ajo ka mbi 400 e ca vite, si monument historik nëse ne arrijmë këtë çështje ta zgjidhim, respektivisht KOM dhe me një propozim te qeveria shumë shpejt do të fillojë të ndërtohet. Ne nuk kërkojmë as të ardhura material as projektin, ne vetëm kërkojmë që të jemi të lirshëm që ta ndërtojmë atë objekt. Mendoj se në atë objekt do të fitojë edhe qyteti Prilepit do të fitojnë edhe faktorët e subjekteve maqedonase.Për atë objekt që rrinë ashtu, ka humbje në sferën e politikës, në sferën e kulturës etj., sepse kur e shohin faktorët ndërkombëtar, habiten pasiqë është lënë gërmadhë nga viti 2001. Përndryshe Xhamia e Prilepit është dashur të ndërtohet me kishën e Leshokut, Kisha u ndërtua jo siç ka qenë por më bukur se siç ka qenë, kanë marrë pjesë edhe faktorët shqipatr në ndërtimin e Kishës së Leshokut, ndërsa xhamia e Prilepit si objekt historik fetar ngel edhe më tutje gërmadhë.