Djemtë e këqij të Evropës janë përsëri aty. BE është përpjekur të lidhë fondet e buxhetit me aderimin e shteteve anëtare në sundimin e ligjit. Kjo është refuzuar nga Polonia dhe Hungaria, duke çuar në konfliktet e fundit në një linjë të gjatë midis Brukselit dhe vendeve konservatore të Evropës Qendrore.
Por, duke parë çështjen në një kontekst më të gjerë rajonal, bëhet e qartë se kjo nuk është thjesht një tjetër përplasje diplomatike, por pjesë e një trendi më të gjerë. Liberalizmi i BE-së tani po përballet me një kundërshtim serioz ideologjik nga i gjithë blloku ‘Four Visegrád Four’ i Hungarisë, Polonisë, Republikës Çeke dhe Sllovakisë.
Mosmarrëveshja e fundit mbi mekanizmin e sundimit të ligjit mund të shihej se po vinte. Shqetësimet në lidhje me mekanizmin janë gjëmuar në Hungari dhe Poloni që kur një buxhet i koronavirusit u dakordua nga BE në korrik.
Kryeministri polak, Mateusz Morawiecki dhe Viktor Orbán, kanë thënë se kundërshtimi i tyre ndaj mekanizmit të sundimit të ligjit në projekt-buxhetin e BE është për shkak të shqetësimeve se do të përdoret për të ndëshkuar kombet që nuk pranojnë migrantë. Orbán e ka përshkruar mekanizmin si black shantazh ideologjik’.
Këto shqetësime në lidhje me migracionin janë arsyeja pse BE nuk duhet të jetë e vetëkënaqur, vetëm sepse ata kësaj here përballen vetëm me Hungarinë dhe Poloninë. Katër vendet e tjera të Vishegradit, Sllovakia dhe Republika Çeke, zakonisht qëndrojnë përkrah aleatëve të tyre kur bëhet fjalë për migracionin. Të katër kombet (të bashkuara herë pas here nga të tjerë si Austria, Letonia, Estonia dhe Sllovenia) kanë mbajtur një qëndrim të koordinuar në kundërshtim me sistemin e kuotave të migrantëve të BE-së, i krijuar për të alokuar një pjesë të drejtë të migrantëve për secilin shtet anëtar, që prej kriza e migrantëve në vitin 2015.
Deri në vitin 2018, Republika Çeke supozohej të kishte zhvendosur 2,691 refugjatë nga Greqia dhe Italia; në të vërtetë ajo u zhvendos 12. Sllovakia zhvendosi 16 nga 902 azilkërkuesit e saj të caktuar. Hungarisë dhe Polonisë iu caktuan përkatësisht 1,294 dhe 7,082, por nuk pranuan aspak. Republika Çeke, Polonia dhe Hungaria u gjetën më pas se kishin shkelur ligjin e BE nga Gjykata Evropiane e Drejtësisë (Sllovakia u lëshua nga grepa falë 16 migrantëve të saj të zhvendosur).
Këtë herë Katër vendet Visegrád janë copëtuar, me politikanë Çekë dhe Sllovakë që flasin kundër aleatëve të tyre të zakonshëm. Kjo mund të jetë deri në paqartësinë e mekanizmit të sundimit të ligjit i cili ka lejuar që të shfaqen ndryshime mendimesh brenda grupit. Faktorë të tjerë mund të jenë gjithashtu në lojë: Kryeministri Çek Babiç është përballur me akuza për konflikt interesi gjatë bisedimeve të buxhetit për shkak të pronësisë së tij mbi Agrofert, një përfitues kryesor i subvencioneve të BE.
Megjithatë, duke parë përtej kësaj mosmarrëveshjeje të fundit, të katër kombet e Vishegradit janë ende të bashkuar kur bëhet fjalë për kundërshtimin e tyre ndaj vlerave liberale të BE-së.
Frika e rrënjosur e Hungarisë për migracionin madje herë pas here duket e papajtueshme me anëtarësimin në BE. Por vendi është shumë i varur nga tregtia e BE, veçanërisht me Gjermaninë. Më shumë se gjysma e PBB-së së Hungarisë gjenerohet nga kompani të huaja që veprojnë në vend. Dhe qeveria e Angela Merkel është e urryer që ka marrë një qëndrim të fortë kundër Hungarisë për shkak të përfitimeve të mëdha të bashkëpunimit industrial gjermano-hungarez. Hungaria ishte tregu më i madh i eksportit të armëve në Gjermani në 2019.
Qëndrimet ndaj migrimit janë më pak të brendshme në Republikën Çeke dhe Sllovaki, por mbeten të forta. Andrej Babiç është jashtëzakonisht popullor në pjesët më pak kozmopolite, më rurale të Republikës Çeke, popullsia e së cilës është më konservatore kur bëhet fjalë për migracionin. Gati dy të tretat e Çekëve mendojnë se vendi nuk duhet të pranojë refugjatë, ndërsa partia e vijës së ashpër anti-imigrim Liria dhe Demokracia e Drejtpërdrejtë fitoi 35 vende këshilli në zgjedhjet rajonale të këtij viti.
Në zgjedhjet e përgjithshme sllovake të vitit 2020, tre nga katër partitë kryesore ishin qartë anti-imigrim. Veshja e ekstremit të djathtë Partia e Popullit Sllovakia jonë erdhi në vendin e katërt, me 17 vende parlamentare.
Dhe divergjenca V4 nga parimet e BE nuk ka të bëjë vetëm me migracionin. Andrej Duda i ka quajtur të drejtat e LGBT një ‘ideologji’ më të keqe se komunizmi në prag të zgjedhjeve të fundit presidenciale polake, të cilat ai fitoi. Hungaria ka regjistruar ‘seksin në lindje’ në regjistrin civil, duke e bërë të pamundur ndryshimin ligjor të gjinisë dhe kushtetuta e Sllovakisë në mënyrë të qartë kufizon martesën me çifte të seksit të kundërt (vetëm 24 përqind e Sllovakëve mbështesin martesën e të njëjtit seks). Partia e Zakonshme e Njerëzve të Zakonshëm të Sllovakisë ka konfirmuar se njohja e sindikatave civile nuk do të jetë kurrë në tryezë ndërsa është në pushtet.
Është e qartë se problemi ideologjik i BE-së me rajonin V4 shkon shumë më thellë sesa mosmarrëveshja aktuale.
Është joshëse të përqendrohesh vetëm tek individët e përfshirë në krizën e buxhetit: të shkarkosh Orban dhe Morawiecki si despotë mashtrues pa mandat publik për veprimet e tyre dhe të supozosh se, nëse do të vëreheshin procese të plota dhe të drejta demokratike, Polonia dhe Hungaria do të favorizonin politika të ngjashme me ato që gjenden në Evropën Veriore dhe Perëndimore.